Patagonya’daki ölü balinalar ilk olarak Haziran ayında havadan gözlemlendi. Bilim insanları şimdi ölüm nedenlerini araştırıyor.
Şili’nin Patagonya bölgesi açıklarında, nedeni hâlâ araştırılan bir toplu balina ölümü gerçekleşti. Bilim insanlarına göre karaya vuran balinalar, soyu tükenmekte olan sei balinaları olabilir.
Şili’nin güney kesimi Patagonya’daki ücra bir fiyort üzerinde gözlem uçuşu yapan bilim insanları şaşırtıcı bir keşif gerçekleştirerek 337 balina ölüsü buldu. Bu toplu ölüm, bilim insanlarının bilgisi dahilinde şimdiye kadar yaşanan en büyük karaya vurma olayı.
Bölgenin ücra ve denizin dalgalı olması nedeniyle bilim insanları balinalar üzerinde henüz inceleme yapamadılar ama havadan ve uydudan çekilen fotoğraflar, kıtanın güney ucu civarındaki Penas Körfezi ile Puerto Natales arasında 305 ceset ve 32 iskeletin varlığını gösteriyor.
Şili Üniversitesi ve Santiago’daki Ulusal Anıtlar Konseyi bilimcisi Carolina Simon Gutstein, çoğu ceset ileri derecede çürüdüğü için balinaların türünün belli olmadığını söylüyor. Ancak boyutları ve bulundukları yer göz önüne alındığında hayvanların muhtemelen sei balinası olduğunu belirtiyor.
Tüm yayılım alanlarında soyu tükenmekte olan sei balinası, küçük canlılarla beslenmek için suyu filtreleyen mavimsi gri renkte büyük boy bir oluklu balina. Boyu 19,5 metreye, ağırlığı da 50 tona ulaşabiliyor. En hızlı deniz memelisi olarak kabul edilen sei balinasının hızı saatte 50 kilometreye çıkıyor. Yaşam süresi 50 ila 70 yıl arasında değişen hayvan, genelde kıyılardan uzakta derin sularda varlık gösteriyor. Tüm dünyadaki nüfusunun 80 bin civarında olduğu düşünülüyor.
Gutstein ve çalışma arkadaşları bu keşfi aslında 23 Haziran’da National Geographic Society Waitt Grants Programı desteğiyle gözlem uçuşları yaparken gerçekleştirmişti. Bulgular ekip tarafından bilimsel bir dergide yayımlanmak üzere analiz edildiği sırada, öykü geçtiğimiz haftalarda günü Şili basınına sızdı. “Daha yakından inceleme yapmak için yazın tekrar bölgeye gitmeyi planlıyoruz,” diyor Gutstein.
Huinay Bilimsel Saha İstasyonu’ndan Vreni Häussermann, Nisan ayında aynı bölgede karaya vurmuş otuz sei balinası tespit etmişti. Bunun üzerine bir ekip oluşturan Gutstein ve Häussermann, kaynaklarını birleştirerek uçuşlar ve uzaktan görüntüleme yoluyla incelemelere başlamıştı. (İkili bu keşfi 23 Haziran’da Institut de Ecologia y Biodiversidad ile birlikte gerçekleştirdi).
Bu sei balinası ölüsü Mayıs ayında Patagonya’da bulundu. Bilim insanları zehirli kızıl gelgit yüzünden öldüğünü düşünüyor. Kızıl gelgit daha yakında yaşanan toplu ölüm olayının da nedeni olabilir. [Fotoğraf: Vreni Häussermann]
Bilim insanları toplu ölüme yol açan şeyin ne olduğunu anlamaya çalışırken, Şili hükümeti de balinaların koruma altında olması nedeniyle soruşturma başlattı. Gutstein ölümler konusunda spekülasyon yapmak istemiyor ama geçmişte bölgede yaşanan balina ölümlerinden kızıl gelgit (toksik mikroorganizmaların sayısındaki artış) sorumlu tutulmuştu. Kızıl gelgit, lağım suları ve suni gübrelerden kaynaklanan besinler yüzünden meydana geliyor ya da artış gösteriyor. Ancak Gutstein “tek bir kişiyi veya işletmeyi suçlu bulmak çok zor,” diye konuşuyor.
Şili açıklarındaki balinaların durumu hakkında fazla bilgi olmadığını ekliyor. “Kaç tanesinin öldüğü konusunda biraz bilgimiz var ama kaç tanesi sağ onu bilmiyoruz,” diyor. “Elimizde pek veri yok.”
Bir başka National Geographic kâşifine göre, toksik madde artışı üç ila beş milyon yıl önce Şili açıklarındaki deniz memelilerinin de toplu ölümüne yol açmış olabilir. Smithsonian’dan Nicholas Pyenson, bunun kanıtlarını Şili’nin Atacama Çölü’ndeki bir fosil yatağında ortaya çıkardı.
On beş yıl kadar önce de Kuzey Amerika Pasifik Sahilinde Alaska ile Meksika arasındaki kesimde 600 gri balina karaya vurmuştu. Ancak o olay büyük bir alanda ve daha uzun bir zaman diliminde yaşanmıştı. Oysa Patagonya’daki balinalar birbirine yakın durumda bulunmuş. Şubat ayında ise Yeni Zelanda’da 200 balina karaya vurmuştu.
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/337-balina-karaya-vurdu/2673