Geçen Mayıs’ta Tokyo’daki Shinagawa Akvaryumu’daki yunusları izleyenler.
Japonya’daki bazı hayvanat bahçesi ve akvaryumlar geçtiğimiz ay aldıkları bir kararla Taiji’de kıstırılma usulüyle yakalanan yunusların alım satımına son verdi. Hayvan hakları savunucuları ise yasağın kıyımı engelleyeceğinden şüpheli.
Japonya Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar Derneği, tartışmalı Taiji av yöntemiyle yakalanan yunusların alım satımını yasakladı. Oscar ödüllü The Cove belgeseliyle tüm dünya kamuoyunun tepkisini çeken avla ilgili kararın alınmasında, hayvan hakları gruplarının yıllardır süren baskısı rol oynadı.
Japonya’daki 37 deniz parkına yetki veren kurum, yasak kararını Dünya Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları derneğinden çıkarılma tehdidi üzerine aldı. Uluslararası kuruluş, yunusların kapalı bir alana sürülerek katledildiği sürek avına karşı çıkıyor.
Japonya’nın güneydoğu kıyısındaki Taiji kasabasının balıkçıları, Eylül ile Şubat arasındaki yıllık av sezonu sırasında yunusların etrafını sarıp bir koya sürüyor. Yüzlerce yunus eti için öldürülüyor. Onlarcası da deniz parklarına satılmak üzere seçiliyor.
İngiltere merkezli Balina ve Yunus Koruma Derneği Kampanyalar ve Program Yöneticisi Courtney Vail, yasak konusunda “Endüstri içinden gelen bir karar olması açısından önemli bir adım,” şeklinde konuşuyor. Ancak Japonya Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları’nın attığı adımın her yıl düzenlenen bu avı sonlandıracağından şüpheli.
“Japonya’nın politik ve sosyal kültüründeki balina ve yunuslara dair etik anlayış değişmediği sürece sürek avının son bulacağına inanmıyorum,” diyor.
Japon balıkçılar, Ekim 2007’de Taiji’nin kanlı sularından zıpkınla avlanan yunusları ve kılavuz balinaları topluyor. [Fotoğraf: Peter Carrette Arşivi, Getty]
Esaret Altına Alınacak Yunus Bulmak Zorlaşacak
Her şeye rağmen yasak, Taiji avını ve uzun yıllardır hızlı ve kolay deniz memelisi edinme kaynağı olarak bu ava bel bağlayan Japon yunus akvaryumlarını etkileyebilir.
2013 yılında Elsa Doğa Koruma Derneği’nin gerçekleştirdiği araştırmaya göre, Japonya’daki 54 deniz parkında 600 yunus bulunuyor. Bu deniz parklarının Japon Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar Derneğine üye olan 37’si yeni yasakla birlikte Taiji yunuslarını satın almaktan (ve satmaktan) men edildi.
Japonya’daki derneğin başkanı Naonori Okada, kurum üyelerinin elinde 250’ye varan yunus bulunduğunu ve Japon akvaryumlarının yılda ortalama 20 Taiji yunusu satın aldığını belirtiyor. Oysa ihracat verileri, Japon deniz parklarının Taiji yunuslarına bundan daha çok bel bağlıyor olabileceğini gösteriyor.
Örneğin esaret altındaki deniz memelilerine yönelik dünya çapında bağımsız veri tabanı sağlayan Ceta-Base’e göre, 2010 ve 2011 yıllarında Taiji balıkçıları tarafından 2252 yunus yakalanmış ve 302 adedi deniz parklarına satılmış. Bunların içinden 177’si ihraç edilmiş ki bu da 125 yunusun (toplam sayının yüzde 41’i) büyük ihtimalle Japonya sınırları içinde satıldığını gösteriyor.
Bir basın toplantısı düzenleyen Japonya Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları Derneği başkanı Kazutoshi Arai, esaret altında hayvan yetiştirmenin sürek avıyla yakalanan yunus satın almaya alternatif olabileceğini belirtti. Ancak bazı Japon deniz parkları, Taiji’den istikrarlı yunus temini yerine esaret altında hayvan yetiştirme yöntemine başvurmak için gerekli bilgiye ve donanıma sahip olmayabilir.
Japan Times tarafından yapılan bir ankete göre, Japonya’daki derneğin beş üyesi şimdiden kurumdan ayrılabileceklerini söylüyor. Bunun muhtemel nedeni ise Taiji’den yunus almaya devam etmek istemeleri.
İki üye ileride ayrılabileceklerini belirtirken, 16’sı da şimdilik üyeliğe devam edeceklerini açıklamış.
Canlısı Ölüsünden Daha Değerli
Taiji kasabası de seçeneklerini değerlendiriyor. Canlı yunus satışları, Taiji Balıkçılık Sendikasına ve deniz parklarına satış yapan aracılara yılda milyonlar kazandırıyor. Canlı yunus satışı, sürek avından gelen kazancın da büyük kısmını oluşturuyor. Et için satılan ölü bir yunusun satış bedeli dolar olarak yüzlerle ifade edilirken, temel eğitim almış canlı bir yunus yurtdışında 40-50 bin, Japonya’da 20-30 bin dolara satılıyor.
Yunus avını savunmayı sürdüren Taiji Belediye Başkanı Kazutaka Sangen, Associated Press’e yaptığı açıklamada şöyle konuştu: “Biz Japon hükümetinin ve vilayetin izniyle avlanıyoruz. Balıkçılarımızı ve yöntemlerini korumaya devam edeceğiz. Vazgeçmeyeceğiz.”
Taiji, 20 civarında ülkede 105 tesisle oldukça büyük bir yabancı pazara sahip. Bu nedenle muhtemelen yabancı ülkelere yaptığı satışları artıracak. Sangen basına yaptığı açıklamada, talepte ya da Taiji’nin sürek avında yakalanmış yunus satma kapasitesinde düşüş olması ihtimaline karşı kasabanın, yaban yunusların kıstırıldığı koyun bir kısmını yetiştirme merkezi olarak ayırmayı planladığını söyledi.
Türkiye’de uzun yıllar esaret altında tutulan ve başarılı bir alışma sürecinin ardından doğaya salınan Tom ve Misha adlı iki gösteri yunusunun hikâyesini anlatan “Gösteri Bitti” adlı haberimizi okuyabilirsiniz. [Fotoğraf: Jeff Foster]
Odak Noktası Alıcılar
Bu belirsizlik ortamında, Taiji’ye karşı verdiği uzun süreli mücadeleyle The Cove’a konu olan activist Ric O’Barry yunus avını tamamen engellemek için baskıları sürdürmeyi planlıyor. İlk etapta, Taiji’de av sezonunun açıldığı Eylül ayında tüm dünyadaki Japon elçilik ve konsolosluklarında protesto gösterileri yapılacak.
“Sezon boyunca Taiji’de küçük bir ekip olacak,” diyor O’Barry. “Bu yıl yunusları kimin yakaladığına dikkat etmemiz gerekiyor. En büyük satıcı, Japon Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları Derneği üyesi de olan Taiji Balina Müzesi.”
Balina ve Yunus Koruma Derneği’nden Vail, Dünya Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları Derneği ile Japon Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları Derneği’nin Taiji dışında yakalanan yunuslar konusuna nasıl yaklaşacakları konusuna da dikkat çekiyor.
“Asıl sorun canlı yakalananlar. Japonya’da yabanıl yunuslara olan talep göz önüne alındığında, yeni kaynaklar yaratarak para kazanma olasılığı var,” diye konuşuyor.
“Dünyadaki tüm akvaryumlar deniz parkları için doğadan yunus edinmekten vazgeçmediği sürece, yunusların esaret altında yaşadığı tesisler ile sürek avları ve diğer doğadan yakalama yöntemleri arasındaki ilişkiden endişe duymamız gerekiyor.”
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/taiji-yunuslarina-yasak/2488