Wisdom (soldaki) Kasım ayında Midway Atolü’nde eşiyle birlikte.
Katil balinadan deniz kaplumbağasına kadar birçok hayvan yaşlılık günlerinde anne olabiliyor.
Yaşlanmak gerçekten bilgeliği de beraberinde getiriyorsa, Midway Atolü’nün ünlü albatrosu Wisdom (Bilge) yaşına uygun bir isme sahip demektir.
64 yaşındaki Wisdom, dünyanın bilinen en yaşlı yabani kuşu. Ve anlaşılan o ki en civelek kuşlarından da biri.
ABD Balık ve Yaban Hayatı tarafından gerçekleştirilen uzun dönemli bir araştırma projesinin verilerine göre şimdiye kadar 36 yavru yumurtlayan bu saygın dişi, ABD Midway Atolü Ulusal Yaban Hayat Koruma Alanı’ndaki yuvasında geçtiğimiz ay kuluçkaya yatmış olarak görüldü.
Britanya Kuzey Kutup Araştırması’ndan Deborah Pardo, Wisdom gerçekten de 64 yaşındaysa “muhteşem” bir doğurganlığı olduğunu söylüyor.
Ancak Wisdom ileri yaşta bir kez daha anne olmaya hazırlanan tek hayvan değil.
Hayvanat bahçelerinin sakinleri yaşlandıkça ve doğadaki hayvan nüfusları üzerinde yapılan araştırmalar onlarca yıl devam ettikçe, araştırmacılar birçok canlının inanılmaz geç yaşlarda yavru sahibi olduğunu öğrendiler.
Yaşlı anneler aynı zamanda çoğunlukla büyük hayvanlar oluyor. Örneğin iriyarı körfez fokları 40’lı yaşlarına kadar hayatta kalıp yavru doğurabiliyor. Bunun da anlamlı olduğunu söylüyor Pardo, çünkü uzun yaşam ve irilik genelde bir arada bulunuyor ve çok az sayıda hayvan menopoz yaşıyor.
Yaşlılıkta yavru sahibi olma olasılığı yüksek bazı canlılar da, tüysüz köstebek faresi gibi sosyal hayvanlar. Bu hayvanlar 20’li yaşlarının sonlarına kadar doğurmaya devam ederken, normal fareler daha 20 aylıkken yavrulamaya başlıyor.
İşte yavrulamayı elden bırakmak istemeyen kimi yaşlı anneler.
Asya Fili
Myanmar hükümetinin tuttuğu kayıtlara göre, Chit Sa Yar adlı fil 1986 yılında yavruladığında tahminen 65 yaşındaydı. Myanmar kereste sanayiinde çalışan fillere ait verileri analiz eden Turku Üniversitesi biyologlarından Mirkka Lahdenpera, Thaung Moe Htay adlı bir başka Burma filinin de 2011 yılında doğum yaptığında 63 yaşlarında olduğunu söylüyor.
Varlığı kanıtlanan en yaşlı anne Asya fili 2010 yılında doğurduğunda 54 yaşındaydı.
Lahdenpera, Afrika fillerinin de 60’lı yaşlarında bebek sahibi olduklarının bilindiğini söylüyor.
Wisdom (sağdaki) 28 Kasım’da yeni bıraktığı yumurtalarına bakıyor. Eşler yavruları besleme ve büyütme işini paylaşıyor. [Fotoğraf: Dan Clark]
Şempanze
Kansas, Manhattan’daki Sunset Hayvanat Bahçesi’nin bakıcıları, Susie adlı şempanzenin doğum kontrolüne ihtiyaç duymayacak kadar yaşlandığına karar vermişlerdi.
Doğum kontrol ilacının bırakılmasının hemen ardından bakıcılardan biri hayvanın karnında bir sertlik hissetmişti. Susie hamileydi. 56 yaşlarında olduğu 2010 yılında sağlıklı bir bebek doğurdu.
Susie ve kızı. Siri burada henüz birkaç haftalık. [Fotoğraf: Marcia Hornung]
Sütü az olduğu için kızı Siri, Oklahoma hayvanat bahçesindeki bir başka annenin yanına verildi ve şu anda büyümeye devam ediyor.
Hayvanat bahçesinde çalışan Ella Casey, Susie’nin gelecek yıl 62 yaşına basacağını söylüyor. Doğada yaşayan çoğu dişi şempanze yavrulama işini 40’lı yaşlarında ve hatta daha da erken bırakıyor.
Yassı Sırtlı Kaplumbağa
Geçtiğimiz ay, Avustralya, Queensland’da bir park bekçisinin konuşması eğlenceli bir davetsiz misafirin gölgesinde kaldı. Yumurtlayan bir deniz kaplumbağasıydı bu konuk.
Durumu araştıran kaplumbağa uzmanı Colin Limpus, anne adayının, dünyanın en uzun süre incelenen X23103 numaralı yassı sırtlı kaplumbağası olduğunu keşfetti.
Queensland tehdit altındaki hayvanlar ünitesi bilimsel araştırmalar şefi Limpus, ilk kez 1976 yılında kayıt altına alının hayvanın şu anda 60 yaşlarında olduğunu söylüyor.
Keşfedin:Yaban Hayatının Çilekeş Anneleri
Hayvan, Kasım ayında 61 yumurta bırakmıştı. Limpus yolladığı e-postada “Yassı sırtlı kaplumbağa ortalamasının çok üzerinde… İyi bir Avustralyalı doğurgan,” diye yazıyor.
Yassı sırtlıların kaç yıl yaşadığı bilinmiyor. Ama eğer diğer deniz kaplumbağaları gibiyseler yumurtadan çıktıktan sonra doğurgan yetişkinler haline gelmeleri için onlarca yıl gerekiyor.
Katil Balina
Dişi orkalar 40’lı yaşlarında bilge yaşlı kadın rolüne bürünüyorlar.
Ancak Seattle’in kuzeyi açıklarındaki sularda gezinen bir orkanın farklı amaçları vardı. 2014 sonlarında, Slick adlı orkanın peşinden giden yeni doğmuş bir yavru görülmüştü. Gözlemciler yavrunun Slick’in torunu olduğunu düşünmüşlerdi.
Balina araştırma Merkezi’nden Deborah Giles, Slick’in yetişkin kızı kendi yavrusuyla çıkıp gelince diğer yavrunun Slick’in kızı olduğunun anlaşıldığını söylüyor.
Giles, 43 yaşlarındaki Slick’in muhtemelen bilinen en yaşlı anne orka olduğunu, dünyada en iyi araştırılan grup olan kendi nüfusu içinde en yaşlı anne olarak bilindiğini söylüyor.
Galápagos Kaplumbağası
Ömür süresi 150 yılı aşan Galápagos kaplumbağaları hiç acele etmeden yaşıyor.
Avustralya’daki Taronga Western Plains Hayvanat Bahçesi sakinlerinden T3 adıyla bilinen dişi kaplumbağa anneliğe oldukça geç ulaşmış.
Avustralya’daki Galápagos kaplumbağası T3, 2011’de ilk yavrusu yumurtadan çıktığında 90 yaşlarındaydı. Bu fotoğrafta en genç yavruları görülüyor. [Fotoğraf: Kellsey Melhuish]
NJ adlı ilk yavrusu 2011 yılında yumurtadan çıktığında, T3’ün yaşı 90’ı bulmuştu, eşi 40’larının sonlarındaydı.
Turbo ve Pana adlı diğer iki yavrusu ise annelerinin 94 yaşına geldiği 2014 yılında yumurtadan çıktılar. New York Eyalet Üniversitesi’nden korumacı biyolog James Gibbs, doğada yaşayan Galápagos kaplumbağalarının 100 yaşını aştıktan sonra bile yumurtlama yetisine sahip olduğunu söylüyor.
“Kabuklarından kemikleri belli olacak kadar yaşlı dişilerin kuluçkaya yatmış olduğunu gördüm,” diyor Gibbs yolladığı e-postada.
Biliyorsunuz, ne de olsa kaplumbağalar yaşlarını belli etmiyor.
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/yaslilikta-anne-olan-hayvanlar/2715