Günlük yaşamda stres seviyesi aktivitenin artması ile azalırken, mutluluk hormonu da aktivitenin artmasıyla artıyor. Spor ve ruh sağlığı ilişkisi meselesini yakından tanıyalım.
Hareketsizlik ani ölüm oranlarını artırıyor
Dünyada sık görülen, yaşam kalitesini ve süresini etkileyen hastalıkların ana sebeplerinden biri giderek yaygınlaşan anksiyete ve depresyon gibi ruh sağlığı problemleri olarak gösterilmektedir. Ciddi ruh sağlığı problemleri yaşayan kişilerin ise ortalama yaşam süresi 10-20 yıl daha azalmaktadır. Fiziksel olarak aktif olmayan depresif kişilerde ani ölüm oranları yüzde 70 civarındadır. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, dünyada her 4 kişiden biri yaşamının bir döneminde ruh sağlığı problemi ile karşılaşabilmektedir. 6 kişiden biri ise aşırı stres ve depresyon tanısı almaktadır.
Fiziksel aktivite depresyona karşı!
Egzersiz yapan kişiler endorfin salgılarlar, endorfin salgılandıkça kişiler mutlu hissederler ve küçük şeylerden daha çok keyif almaya başlayarak depresyonla karşılaşma olasılığı azalır. Bu nedenle anksiyete, depresyon veya daha ciddi ruh sağlığı sorunu olan kişiler için fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman doktorları yaşam boyu sürecek kişiye özel egzersiz reçetesi belirlemekte ve günlük yaşamda daha aktif olmalarını cesaretlendirecek düzenlemeler yapmaktadırlar. Böylece bu kişiler yaşamdan kopmadan günlük yaşamlarını daha sağlıklı sürdürebilmektedirler. Bu hastaların tedavisinde fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoru, fizyoterapist, psikolog, aile ve hastanın yer aldığı takım çalışması içinde olmak ve takımın üyelerinin birbiri ile uyumlu olması başarı için çok önemlidir.
İleri yaşta da önemli
Romatoid artrit ve kireçlenme gibi yaygın eklem problemleri olan kişilerin yüzde 20’sinde ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeni ile depresyon görülmektedir. Omurilik felci veya İnme geçiren hastaların yüzde 30’u bir daha yürüyememe, konuşamama veya bağımlı kalma düşüncesi nedeni ile depresyon tanısı almaktadır. Yaşlanma nedeni ile denge ve koordinasyonu bozuk olan kırılgan, düşme riski taşıyan yaşlıların yüzde 40’ı da depresyon yaşamaktadır. Bu kişiler egzersize başlama, motive olma ve devam ettirmede çok isteksiz olup uzun dönemde ev içi ve dışı aktivitelerde bağımlı hale gelmektedirler. Bu hastalarda düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz ile depresyonu önlemek mümkündür.
Çok egzersiz az ilaç
Hafif orta düzeyde depresyonu olan kişileri egzersiz yapma ve fiziksel olarak aktif hale getirebilmek için öncelikle fizik tedavi uzman doktoru tarafından fiziksel aktivite düzeyleri saptanmalıdır. Ciddi kalp damar ve solunum problemleri olan kişiler için ayrı bir egzersiz programı belirlenmelidir. Aktivite düzeyi düşük kişilerin aktiviteleri ve egzersiz yoğunluğu zamanla artırılmalıdır. Başlangıçta fizyoterapist gözetimi altında hafif şiddette haftada 5 gün günde 10 dakika esneklik egzersizleri ile tedaviye başlanmalıdır. Esneklik egzersizleri öncesinde 5 dakika ısınma ve sonrasında 5 dakika soğuma süresi olmalıdır. Bu egzersizler Günde 15 dakika açık havada tempolu yürüyüş ile desteklenmeli ve aktivite düzeyi zamanla artırılarak en az 3 ay devam edilmelidir. Böylece kişinin motivasyonunu artarken egzersizin yaratacağı mutluluk antidepresan etkisini açığa çıkaracaktır.
Yürü, yüz, koş ve stresten korun
Doğayla iç içe temiz havada haftada 3-5 gün /25-30 dakikalık yürüyüş ve koşular, 30-60 dakika arasında bisiklete binmek, 20-30 dakikalık yüzme gibi sporların yanı sıra bahçe işleri veya marangozluk gibi boş zamanları aktif olarak faydalı uğraşlarla değerlendirmek hem beden hem ruh sağlığına iyi gelecektir. Düzenli yapılan egzersiz ve fiziksel aktivite önemli bir antidepresandır ve antidepresan ilaçlarına olan ihtiyacı azaltmaktadır.
Kaynak: Memorial Ankara Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Uz. Dr. Gülseren Kayalar