Bu hataların en azından birini kesinlikle yapıyorsunuz. İşte yaşlı gösteren hatalar.
Derleyen: Saide Tokuç
Ölüm ve vergiler gibi, yaşlanmak da kaçınılmazdır. Peki ya zamanından önce yaşlanmak? Bu, kontrol edebileceğiniz bir durum.
Görünüşe göre günlük alışkanlıklarınızın birçoğu vaktinden önce yaşlı görünmenize neden olabiliyor. Bu davranışlar genellikle fiziksel olarak yaşınızdan daha büyük durmanıza neden olabilir ve bu büyük bir problemdir. American Society for Aesthetic Plastic Surgery’ye göre yaşlanan bir yüz, erkeklerin kremler, maskeler ve botoks enjeksiyonları aracılığıyla kozmetik olarak düzeltmek istediği en yaygın sorunlardan biri. 2016 yılında erkeklere yedi milyondan fazla botoks ve Dysport’un içeriği olan botulinum toksini enjeksiyonu yapıldı.
Ancak çabalarınızı erken yaşlanmayı önlemek üzerine odaklarsanız, pahalı kremlere ve işlemlere bel bağlamaktan kaçınabilirsiniz.
Güneş koruyucu kullanmamak yaşlandırır mı?
Cildinizin genç ve sağlıklı kalmasını sağlamak için yapabileceğiniz bir numaralı şey nedir? Mount Sinai Hastanesi dermatoloji bölümünün kozmetik ve klinik araştırma başkanı Dr. Joshua Zeichner, bolca SPF sürmenizi öneriyor.
“UV ışınlara maruz kalmak, kolajen, elastin ve cilt hücrelerinin kendisine hasar veren serbest radikallere neden olur. Bu da cildin kırışıklıklar, koyu halkalar ve cilt kanseri gelişimiyle zamanından önce yaşlanmasına yol açar. Kısa sürelerle de olsa günlük olarak güneşe maruz kalmak yaşam boyu birikir,” diye açıklıyor. Ek bilgi: Kolajen ve elastin, vücudumuzda bulunan, cildi güçlü ve dayanıklı tutan proteinlerdir.
Tipik bir örnek: Avustralyalı araştırmacılar dört yıl boyunca 900’den fazla kişiyi takip ettiğinde, SPF’yi tercihen süren ya da sürmeyen kişilere göre, günlük olarak güneş koruyucu uygulama —ve usulüne uygun şekilde tekrar sürme— talimatı verilen kişilerin ciltlerinin yaşlanma belirtilerini yüzde 24 daha az göstermeye meyilli olduklarını gördü.
Dermatologic Surgery’de yayımlanan bir çalışmaya göre, 12 hafta boyunca yalnızca SPF 30 kullanmak dahi düzgün olmayan cilt yapısı ve pigmentasyon gibi UV ile ilişkili cilt hasarlarının belirtilerini görünür şekilde tersine çevirmek için yeterli.
Uykusuzluk yaşlandırır mı?
Zeichner’e göre uyku, daha uzun süre boyunca daha genç görünmenize yardımcı olur. Cilt hücrelerimizin, geceleri bize yorgun hissettirip sabahları uyandıran uyku-uyanma döngüsüne benzer şekilde, sirkadiyen ritimle işlediğini açıklıyor.
Bu hücrelerin, gündüz vakti katlandıkları güneş ışığına, kirliliğe veya kuruyup dökülmeye maruz kalmak gibi hasarları onarmak için geceleri çalıştığını belirtiyor. Yetersiz uyuyarak tüm bu süreç atlanır ve cildiniz bir sonraki gün için hazırlanamaz, diyor Zeichner. Cildiniz stres altında kalır ve onarım sürecini tamamlayamaz, bu da sonucunda daha az sağlıklı hücreye ve vakitsiz yaşlanmaya yol açar.
Zeichner, geceleri en az sekiz saat uyumanızı öneriyor. Yatağa atlamadan önce tüm vücudunuza nemlendirici sürdüğünüzden emin olun ki cildiniz siz uyurken nemlensin. Kuru, enflamasyonlu cilt düzgün bir şekilde işlemez, gece boyunca kendini iyileştirme becerisi azalır, diyor Zeichner.
Meyve yememek yaşlandırır
Centers for Disease Control and Prevention’a göre, Amerikalıların yaklaşık yüzde 90’ı tavsiye edilen günlük iki ila dört kâse sebzeyi tüketmiyor ve yüzde 76’sı da yeterli meyve yeme konusunda başarısız oluyor. CDC yetişkinlere günde en az bir buçuk ila iki kâse meyve yemeyi tavsiye ediyor.
Ancak American Academy of Dermatology’ye (AAD) göre birçok çalışma, hastalıklarla savaşan meyve ve sebzelerle dolu, dengeli bir beslenme düzeninin cildinizin çok erken yaşlanmasına yol açan hasarı önlemeye yardımcı olduğunu gösteriyor. Bunun nedeni, meyve ve sebzelerin cilt hücrelerinizi sağlıklı tutan antioksidanlar ve vitaminler gibi besin değerleriyle dolu olması.
ISRN Dermatology’de yayımlanan bir incelemenin belirttiğine göre, araştırmalar özellikle E vitamininin cildi UV hasarından koruyabildiğini, hatta pigmentasyon sorunlarını ortadan kaldırıp enflamasyonu azalttığını gösteriyor.
Journal of the American Academy of Dermatology’de yayımlanan araştırmaya göre, A, C ve B3 vitaminleri de sırasıyla kolajen parçalanmasını önlemeye, esneklik sağlamaya ve korumaya ve de hiperpigmentasyonu azaltmaya yardımcı olabildiğinden cilt için harikadır.
Alışveriş listenize eklemeyi düşünebileceğiniz, amaca uygun bazı meyve ve sebzeler neler mi? Ispanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, tatlı patates, portakal, kırmızı biber, çilek, kuşkonmaz ve mantar…
Fazla şeker tüketmek yaşlandırır
O çörek bel çevrenizden daha fazlasına zarar veriyor. Beyaz ekmek, dondurma ve patates cipsi gibi nişastalı, şekerli yiyecekler yüzünüzde de her çeşitten probleme yok açabilir. Bunun nedeni, kan şekerinizi yükseltmeleridir ve bu da enflamasyonu ateşleyip akne atağını tetikleyebilir, diyor Dr. Zeichner.
Sivilce üstüne sivilceyle uğraşmak, hasar gören kolajen sebebiyle ciltte oluşan çökmüş veya şişlik halinde kalıcı yara izlerine yol açabilir, diye açıklıyor. Ortadan kalksalar dahi, çillere benzeyen ve sizi daha yaşlı göstermeye meyilli olan kahverengi ve kırmızı izlerle uğraşabilirsiniz. Zaman içinde solup giderler ancak aknenizi kontrol altına almamak bu döngüyü kışkırtmaya devam edecektir.
Ayrıca çok fazla tatlı yemek, şeker moleküllerinin kolajeninize veya cildinizin ana yapıtaşlarına bağlandığı bir süreç olan glikasyona yol açabilir, diyor Dr. Zeichner. Bu da kolajeninizi sert ve daha az esnek yapar, zamanından önce kırışıklığı teşvik eder.
Daha da kötüsü, American Dental Association’a (ADA) göre kola veya tatlandırılmış kahve gibi koyu şekerli içecekler de dişlerinize hasar verebilir ve onları lekeleyebilir, bu da sıklıkla yaşınızın büyük olduğunun bir belirtisidir.
Alkol almak yaşlandırır mı?
Çok fazla bira içtikten sonraki sabah kimsenin harika görünmemesinin bir nedeni var. Araştırma, alkolün cildinizdeki antioksidan seviyelerini azalttığını ileri sürüyor. Bu durum enflamasyona ve cilt hücrelerinizde serbest radikal hasarına yol açabilir, bu da kırışıklıkları teşvik eder, diyor Zeichner. Ayrıca alkol cilde su kaybettirerek cildinizin kuru ve sert görünmesine neden olabilir, diyor AAD.
Ek olarak alkol daha yaşlı hissetmenize de neden olabilir. Alkol alırken erkekler için günde en fazla iki içki olarak tavsiye edilen sınırı aşmayın. Centers for Disease Control and Prevention’a göre, çok fazla içmek kalp ve karaciğer hastalıkları, depresyon ve birçok kanser türü gibi ciddi sağlık problemleri yaşama riskinizi artırabilir.
Sigara içmek yaşlandırıyor
Başka bir sigara yakmadan önce, vücudunuzun bunun bedelini ödeyen tek parçasının akciğerleriniz olmadığını unutmayın. Tütün içmek sizi daha hızlı bir şekilde daha yaşlı gösterebilir. Kanıtı mı? Plastic and Reconstructive Surgery’de yayımlanan araştırmaya göre, araştırmacılar ikizlerden birinin an itibariyle veya diğer ikizden beş yıl daha uzun süre sigara içtiği 79 çift ikizin yüz özelliklerini kıyasladıktan sonra, sigara içen ikizin daha büyük gözaltı torbaları, daha çok dudak kırışıklıkları ve gıdıya sahip olduğunu gördü.
Zarar gören yalnızca yüzünüz de olmaz. Kollarınızın iç kısmı gibi vücudunuzun diğer bölgeleri de kırışmaya başlayabilir. Olası bir sebep nedir? “Sigara içmek damarlarınızı sıkıştırıp kan dolaşımını keserek oksijen ve besin değerlerinin cildinize iletimini azaltır,” diyor Zeichner.
Ayrıca, tütün kolajen ve elastininize zarar verebilecek kimyasallarla doludur, diyor Mayo Clinic ve bunların her ikisi de genç görünümlü bir yüz için hayati önem taşır. Hepsinden öte, ADA’ya göre diş kaybına yol açabilecek diş etleriyle ilişkili hastalıklara, diş eti çekilmesine ve dişlerinizin lekelenmesine neden olabildiğinden, sigara içmek ağzınızda da sorun yaratabilir.
Bırakmak için son bir hatırlatma mı gerekiyor? American Cancer Society, sigarayı kanser ölümlerinin başlıca nedeni olarak tanımlayıp “Sigara içmenin vücuttaki neredeyse tüm fiziksel organlar ve organ sistemlerine zarar verdiği görüldü,” diyor.
Su içmemek yaşlandırır mı?
Su kaybı vücutta gerçekten zarara sebep oluyor: Kas krampları, baş dönmesi ve hatta iştah yaygın belirtilerden. Ancak ABC News’den baş sağlık ve tıp editörü Dr. Richard Besser’a göre, su içmeyi unutmak cildinizin daha yaşlı görünmesine de neden olabilir.
Su kaybı yaşarsanız, vücudunuz kanınızın yoğunluğunu korumak için dokularınızdan, cildinizden su çekecektir,” diye açıklıyor Besser ABC’ye. “Bunu yaptığında gözleriniz çökük görünür, cildiniz daha kuru hissettirir, esnek olmaz ve bu nedenle çok daha yaşlı görünürsünüz.”
Su alımı ihtiyacı kiloya ve aktivite seviyesine bağlı olarak çeşitlilik gösterir ancak başlangıç olarak genellikle vücut ağırlığınızın 30’a bölümü kadar litre suyu günlük olarak almayı hedeflemeniz en iyisidir. 90 kilogramlık birisi için bu 3 litre suya denk gelir.
Stres yapmak yaşlandırıyor mu?
ABD başkanlarının stresle nasıl yaşlandığını gösteren öncesi ve sonrası fotoğraflarını büyük olasılıkla görmüşsünüzdür. Washington Post’un o dönemde bildirdiği gibi 2004’te yapılan bir çalışmaya göre, uzun süreli stres telomer denilen kromozomlarınızın bir kısmını kısaltıyor. Bu yapılar biz yaşlandıkça doğal yoldan kısalıyor. Uzun süreli stres onları daha da kısa yapıyor ve vücudun daha hızlı yaşlanmasına yol açıyor.
Tabii ki bazen endişelenmemek imkânsız ancak stres hayatınızı ele geçirdiğinde bu bir problem teşkil ediyor. Dr. Warren Willey, stresli durumlarla günde 10 dakika meditasyon yaparak başa çıkmanızı öneriyor.
“Hayatınızdaki çoğu şeyi kontrol edemeyeceğinizin farkına varın, bu yüzden biraz zaman ayırıp nefes alın,” diyor.
