Alaska’nın Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki Toolik Field Station’ın hemen dışında sivrisinekler havayı kaplamış. İklim değişikliği, Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki sivrisineklerin sayısını artırabilir.
Bu gidiş insanlar için daha kötü ısırıklar, karibular içinse bir felaket anlamına geliyor olabilir.
Rüzgâr kesilip sonsuz yaz güneşi donuk tundradaki göletleri kuruttuğunda, Kuzey Kutup Bölgesi’nin en vahşi yırtıcıları tüm ufku ve herkesin ruhunu karartan tehditkâr bir tipi halinde beliriveriyor.
“Kuzey Kutup sivrisinekleri ortaya çıktığında herkes yalnızca bundan bahsediyor,” diyor Dartmouth Koleji Kuzey Kutbu Çalışmaları Enstitüsü’nden doktora sonrası araştırmalar yapan ve Grönland’daki böcekler üzerine çalışan Lauren Culler. “Kutup bölgesinde bu sivrisineklerin yiyebileceği çok fazla hayvan yok. Bir tane bulduklarında da bu sebeple çok vahşi oluyorlar. Acımasızlar, durmak bilmiyorlar. Arkanızdan gelmeye devam ediyorlar.”
Görünen o ki, iklim değişikliği bu durumu daha da kötüleştirebilir.
Yeni bir araştırmaya göre Kuzey Kutbu’nda sıcaklıkların artması sivrisineklerin daha erken ortaya çıkmasına, daha hızlı büyümesine ve birer kanatlı haşere olarak daha uzun süre hayatta kalmalarına sebep oluyor. [Fotoğraf: Lauren Culler]
Büyük, kan emici sivrisinekler dondurucu kuzeyde zorlukla yaşayan insanlar, karibular, rengeyikleri ve diğer memeliler için zaten bir baş belası. Culler’ın geçtiğimiz haftalarda Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayımlanan yeni araştırmasına göreyse sıcaklıklar arttıkça sivrisinekler, Kuzey Kutup Dairesi’nin üzerindeki bölgede daha erken kendini göstermeye başlıyor, daha hızlı büyüyor ve daha uzun süre hayatta kalıyorlar.
Çalışmaya göre Kuzey Kutup Bölgesi’nde sıcaklıkların 2 derece yükselmesi halinde, yavru sivrisineklerin hayatta kalarak yetişkinliğe geçme ihtimali yüzde 53 oranında artabilir. Tropik sivrisineklerin aksine Kuzey Kutup Bölgesi’nin sivrisinekleri insan hastalıklarını taşımıyor. Ama bu değişiklik Kuzey Amerika rengeyiğinin başına dert açmakla kalmayıp sivrisineklerin polen yayarak bitkilerini döllediği, kuşlar ve diğer böceklere besin sağlayan tundra ekolojisini alt üst edebilir.
Çabuk Çatlayan Yumurtalar
Culler, Grönland’da yaptığı son iki saha araştırması sırasında Kuzey Kutup Bölgesi’nin mevcut durumda dünyanın geri kalanından iki kat daha hızlı ısındığını tespit etti. Tundralardaki göletler ve göller birkaç hafta daha erken eriyor. Böyle olunca da sivrisinekler daha erken uçmaya başlıyor.
“Gerçekten de göletin erimesi yumurtadan çıkmayı tetikliyor,” diyor Culler. “Bu beklenmedik bir şey değil. Bu erime vakaları biyolojinin büyük bölümünü harekete geçiriyor.”
Culler aynı zamanda ısınmanın böceklerin daha hızlı gelişmesine olanak verdiğini, bunun da hayatta kalmalarına büyük etkisi olduğunu keşfetti. Sivrisinekler hayatlarının erken aşamalarında en savunmasız halde oluyor. Bu süreçte de dalış yapabilen gölet böcekleri için kolay yem haline geliyorlar. Hatta bu böcekler de daha hızlı büyüyor ve daha fazla yiyor olsa da sivrisinekler yine de giderek artan sayılarda olmak üzere yetişkinlik dönemine geçmeyi başarıyor.
Sivrisinek sürüsü tarafından saldırıya uğradığı için kaçan Kuzey Amerika rengeyiğinin yemek için daha az vakti kalıyor. Araştırmalar, bunun sonucunda nüfuslarının azaldığını gösteriyor. [Fotoğraf: Lauren Culler]
“Hayatlarının bu aşamasına ne kadar hızlı geçerlerse durumları da o kadar iyi oluyor,” diyor Culler. “24 gün yerine sadece 20 gün korunmasız kalıyorsanız, bu sizin için iyidir. Kalan dört günde biri sizi midenize indirecek mi diye endişelenmenize gerek kalmıyor.”
Bu daha başlangıç.
Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki sivrisinekler tipik olarak çok büyük sürüler halinde aniden ortaya çıkıyor. (Bu sebeple Alaska’nın resmi kuşu olduğu esprisi artık sık sık yapılıyor.) Sayıların abartılı olduğunu söylemek güç. Örneğin Culler’ın Grönland’daki meslektaşlarından biri tek seferde 100’den fazla sivrisineğin saldırısına uğramış. Ve bu bölgedeki böceklerin Kuzey Kutup Bölgesi’ndekilere göre daha ılımlı olduğu söylenebilir. “Birkaç saniyede vücudunuzu tümüyle kaplayabiliyorlar,” diyor Culler.
Ama insanlar için en fazla sıkıntı verici bir durum olan bu istila, diğer hayvan türlerinin tüm nüfusu için bir tehdit oluşturabilir. Karibular ya da rengeyikleri bu böceklerin toplu haldeki saldırısına maruz kaldığında, hücumdan kurtulmak için karlı ya da buzlu alanlara veya rüzgârlı tepelere kaçıyor. Sürü halindeki böceklerden kaçmaya ne kadar çok zaman harcıyorlarsa yemek için o kadar az zamanları kalıyor. Daha önce yapılan araştırmalar karibu ve rengeyiği nüfuslarının böcek tacizleri çoğaldığında düştüğünü gösteriyor. Ve bu nüfusların çoğu da zaten azalma eğiliminde.
Dahası, göletler daha erken eridikçe, sivrisineklerin ortaya çıkışı ile karibuların yavrulama zamanı birbirine daha da yaklaşıyor. Bir sivrisineğin üreyebilmesi, yetişkin dişinin emecek kan bulmasına bağlı. Doğum döneminin karibu sürüsünün kaçış imkânlarını sınırlaması, dişi sivrisineklere çok daha büyük miktarlarda memeli kanı sağlıyor.