Suaygırının (Fotoğrafta, Avustralya’daki bir hayvanat bahçesindeki bir Nil suaygırı görünüyor) derisinde, hayvanı güneş yanmalarına karşı koruyan pigmentler var.
Balık, suaygırı ve diğer bazı hayvan türleri kendilerini güneş ışınlarından koruyan kimyasallar üretiyor.
Güneş yalnızca biz insanları yakmıyor. Birçok hayvan, bizim maruz kaldığımız ortalama güneş ışınlarından çok daha fazlasına, çıplak tenleriyle maruz kalıyor. Fakat balıktan suaygırına bu yabanıl hayvanların çoğunun, güneşin kuvvetli ışınlarından korunmak için bir eczaneye uğraması filan gerekmiyor.
Peki bu hayvanlar kendi güneş kremlerini mi yapıyor?
Güneş Kremi Geni
eLife dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma bazı balık, kuş, çiftyaşamlı ve sürüngen türlerinin güneş kremi işlevi gören “gadusol” adındaki bileşeni üreten genlere sahip olduğunu gösteriyor.
Araştırmayı yürüten, Oregon Eyalet Üniversitesi’nden tıbbi kimya profesörü Taifo Mahmud e-posta ile sorularımıza verdiği yanıtta “Gadusol morötesi (UV) radyasyonu, özellikle de UVB’yi emiyor ve ısı olarak yayıyor” diyor. Üzerinde pek çok araştırma yapılan bir laboratuvar türü olan zebra balığının ürettiği gadusol, bilim insanlarının bizler için daha iyi bir güneş kremi yaratmalarına bile yardımcı olabilir.
Laboratuvar ortamında zebra balığı genlerini mayaya transfer eden araştırmacılar, gadusolun bir güneş kremi olarak nasıl iş gördüğünü test etti ve bunun ticari olarak üretilebileceğini ortaya koydu. Peki bir daha güneş kremi almayı unuttuğumuzda yüzümüzü bir zebra balığı ile ovalayabilir miyiz?
Mahmud, bunun pek de kullanışlı bir yol olmadığını söylüyor ama popüler suşi malzemeleri olan morina balığı ve deniz kestanesi yumurtaları radyasyon emen kimyasallar içeriyor olabilir. Dolayısıyla “Bilmeden gadusol kullanmış olabilirsiniz” diyor Mahmud.
Ama bu yine de gadusolun sizin üzerinizde bir güneş kremi işlevi göreceği anlamına gelmiyor, en azından şimdilik. O yüzden güneşten korunmak için uzmanların tavsiyelerine kulak vermekte fayda var.
Başka hayvanlar da kendilerine özgü koruyucu kremler geliştiriyor.
Örneğin, suaygırı bir kırmızı bir de turuncu pigmetten oluşan “ter” üretiyor. Nature’da yayımlanan 2004 tarihli bir çalışma, bu kırmızı pigmentin antibiyotik ürettiğini, turuncunun ise morötesi ışınları emdiğini ortaya koyuyor. Yani bu iki pigment Afrika memelisini hem bakteriyel enfeksiyonlardan, hem de güneşin zararından korumak için birlikte çalışıyor. Bu bulgu, suaygırlarının sıkça kan sanılan kırmızı terine de bir açıklık getiriyor.
Current Biology dergisinde yayımlanan 2014 tarihli bir araştırmaya göre de mantis karidesinin gözlerinde “doğal güneş kremi” olarak bilinen MAA adı verilen amino asit pigmentler var. Mantis karidesinin sahip olduğu bu pigmentler başka bir rol daha oynuyor: Kabukluların inanılmaz derecede keskin ve karmaşık görüş yeteneğine katkıda bulunan güçlü birer filtre işlevi görüyor.
Aynı şekilde zebra balığında da gadusolun birden çok işlevi var. Araştırmacılardan, Oregon Eyalet Üniversitesi’nde moleküler toksikoloji öğretim üyesi Robert Tanguay, bunların arasında “embriyonik gelişmeyi tamamlamak için gerekli bazı fonksiyonlar da var” diyor. Ekip, olası diğer işlevleri de araştırıyor.
Batı Afrika akciğerli balığı ise güneş kremi yapmıyor ama nasıl serin kalınacağını çok iyi biliyor: Kurak mevsimde kendine balçık içinde bir yuva yapıyor ve içine girmeden önce vücudunu mukustan bir kozayla kaplıyor. Artık konforlu ve korunaklı olan balık, yaz uykusuna dalıyor. Bu süreç, bazı hayvanların sıcak aylarda uykuya çekildiği, kış uykusunun yaz versiyonu olarak düşünülebilecek bir dönem.
Güneş koruyucu sürmek artık o kadar da kötü görünmüyor, değil mi?
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/kendi-gunes-kremini-saglayan-hayvanlar/2559