Araştırmalar, Karayipler’deki ispermeçet balinalarının belli bir aksanla konuştuğunu ortaya koyuyor.
İnsanlar gibi, kimi hayvanların da bağlarını sürdürmelerini sağlayan özel konuşma biçimleri var.
Yaz akşamları ışık saçarak uçan böceklere ne diyorsunuz?
“Yıldızböceği” mi, yoksa “ateşböceği” mi dediğiniz, lehçenize, yani belli bir bölgede veya sosyal grupta kullanılan dile göre değişiyor.
Hayvanlar aleminde de benzer bir durum geçerli olabilir mi?
Hayvanların da lehçesi olup olmadığını merak ettik ve bazı hayvanların “konuşma” biçimlerini ele aldık.
Balina Araştırması
Belli aralıklarla çıkardıkları koda adı verilen klik sesiyle iletişim kuran ispermeçet balinalarının lehçesi olduğu biliniyor.
Yeni bir araştırma kapsamında Karayipler’de yaşayan ispermeçet balinalarını altı yıl boyunca dinleyen Shane Geor, bölgesel gruplara özgü kodalara sahip olduklarını ortaya çıkardı. Bu sesler, bizdeki isim ve soyadı gibi bireyleri, aileyi ya da sosyal grupları tanımlıyor olabilir.
Karayip ispermeçet balinalarının kodalarını dinleyin.
Dominika İspermeçet Balinası Projesi’ni başlatan Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi akademisyenlerinden Geor, klik dizinlerinden birinin vokal grubu belirlediğini ve “Ben Karayipliyim, ya sen?” diye tercüme edilebileceğini söylüyor.
Sosyal yaratıklar olan balinalar, nasıl avlandıkları ya da yavrularına nasıl baktıkları gibi konularda farklılık gösteriyorlar. “Davranış ne yaptığınızdır,” diyor Gero, “kültür ise bunu nasıl yaptığınızdır.”
Aşık Bir Balinanın Sesi mi Bu? 7 Aralık 2015 – Hawaii’nin Maui adası yakınlarında, kambur balinalar civarında yapılan ses kaydı, kalp atışına benzer yeni bir sesin varlığını ortaya koyuyor. Daha iyi bir deneyim için kulaklıkla dinleyin.
Bu anlamda özgün kodaların, Karayip ispermeçet balinalarına dev okyanusta hayati önemde gereksinimler olan kültürlerini pekiştirme ve aile üyeleriyle bağ kurma imkanı veriyor olabileceğini söylüyor.
Ancak Karayipler’deki ispermeçet balinası sayısının, kirlilik de dahil olası insan etkisi nedeniyle azaldığını da belirtiyor Gero.
Doğanın Çağrısı
Ulumak gibi bize tanıdık gelen pek az hayvan sesi var.
Kuzey Carolina’ya yeniden kazandırılan kızıl kurtlar kır kurtlarıyla melezleniyor. [Fotoğraf: Joel Sartore, National Geographic Photoark]
Yeni yapılan bir başka hayvan lehçesi çalışmasında, köpek, kır kurdu ve çeşitli kurt türlerine ait 2 bin uluma sesini bilgisayar algoritmaları kullanarak analiz eden araştırmacılar, bu sesleri 21 uluma çeşidine indirgediler.
Araştırma her türün ulumasının, sabit bir tondan inişli çıkışlı tona kadar farklılık gösterdiğini ortaya koyuyor.
Araştırmanın başkanlığını yapan Cambridge Üniversitesi’nden Arik Kershenbaum, kızıl kurtlarla kır kurtlarının farklı ses tonlarında uluduğunu, kutup kurtlarının ise aynı ses tonunu kullandığını söylüyor.
Korumacılık çalışmalarının bu sonuçlardan yararlanabileceğini de ekliyor. ABD’nin doğusunda, soyu kritik tükenme tehlikesi altında bulunan kızıl kurtlar yaban kır kurtlarıyla melezleniyor ve kurt türlerinin geleceğini tehlikeye atıyor.
Bilim insanları, kızıl kurt ile kır kurdu uluması arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları karşılaştırarak, bu hayvan nüfuslarını çok daha iyi yönetilmesini sağlayabilir.
Dilin Evrimi
Hayvan lehçelerinin, bize kendi dilimizin nasıl evrildiğini gösterebileceğini de söylüyor Kerschenbaum.
En yakın akrabamız olan büyük maymunlar dil konusunda becerikli olmadığı için, “dilin evrimini incelemenin yollarından biri, daha uzaktan akraba ama daha konuşkan türlerde iletişimin oynadığı role bakmak,” diye konuşuyor Kershenbaum.
Dilin evrimini tetikleyen etken sosyallik olabileceğine göre, köpek gibi sosyal türler özellikle faydalı olabilir.
Bölgesel Farklılıklar
Kuzey alaycı kuşlar çok belirgin bir lehçeye sahip. [Fotoğraf: Karine Aigner, National Geographic Creative]
Lehçeleri olduğu bilinen diğer hayvanlar arasında primatlar ve çok sayıda kuş yer alıyor.
Massachusetts Üniversitesi onursal profesörlerinden Donald Kroodsma, “Bazıları öyle farklı ötüyor ki bir alaycı kuşun hangi bölgeden olduğunu sadece dinleyerek anlayabiliyorsunuz,” diyor yolladığı e-postada.
Kroodsma’nın yeni çıkacak Listening to a Continent Sing adlı kitabının tanıtıldığı web sitesinde, biri Kansas, diğeri Virginia’dan iki alaycı kuşun ötüşlerindeki farklılığı duyabiliyorsunuz.
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/hayvanlarin-da-lehceleri-olur-mu/2752