FODMAP DİYETİ NEDİR?

Gaz, şişkinlik, karın ağrısı, ishal veya kabızlık… Düşük fodmap diyeti, bağırsak şikâyetlerinin çözümü olabilir mi?

Yazı: Diyetisyen Berrin Yiğit

Yediklerimiz sağlığımızı, duygularımızı ve daha birçok şeyi etkiliyor. “Vücudumuzun ikinci beyni, bağırsaklarımız” ifadesini eminim sen de duymuşsundur. İki beynimiz sürekli olarak birbiri ile konuşuyor. Bu nedenle sağlıklı bağırsak, mutlu insan demek oluyor.

Son zamanlarda sindirim sorunlarına oldukça sık rastlıyoruz. Sen de gaz, şişkinlik, karın ağrısı, ishal veya kabızlık şikâyetlerini zaman zaman yaşıyorsundur. Peki, bu belirtilerin irritabl bağırsak sendromu (IBS) olarak adlandırılan bir hastalığı çağrıştırdığını hiç düşünmüş müydün? IBS, kalın bağırsağı etkileyen yaygın bir hastalık. Belirtileri arasında kramp, karın ağrısı, şişkinlik, gaz, diyare veya kabızlık (ya da her ikisi de) bulunuyor. Kısacası IBS, uzun vadede yönetilmesi gereken kronik bir durum.

Bilim insanları bağırsak mikrobiyotası üzerine çok sayıda çalışma yürütüyor ve birçok hastalık üzerinde etkisinin olduğunu savunuyor. Bağırsaklarının sağlıklı olması için en önemli araç ise sağlıklı beslenme. Yani yeterli, dengeli ve çeşitli beslenerek, bağırsaklarındaki yararlı bakterileri daha etkili hâle getirmek senin elinde.

Düşük fodmap diyetini uygulamak için illa IBS’den muzdarip olmana gerek yok. Belirtilerini yaşıyor ve doğal bir çözüm arıyorsan, bu diyeti denemende fayda var. Fodmap, belli bir süre uygulanan bir eliminasyon diyeti. Bu eliminasyon ile testlere ihtiyaç duymadan kendine iyi gelmeyen gıdaları saptamış olacaksın. Ancak doğru sonuçları alabilmek için bir uzman eşliğinde uygulamanı tavsiye ediyorum.

Fodmap Diyeti Nedir?

Fodmap (Fermente edilebilen Oligosakkaritler, Disakkaritler, Monosakkaritler ve Polioller), bazı insanların sindiremediği kısa zincirli karbonhidratları kısıtlayan bir diyet. Bu karbonhidratların emilimleri yavaş ve bağırsakların hareketliliğini arttırıyorlar. Bağırsak bakterileri bu karbonhidratları yakıt olarak kullanıp, gaz ve şişkinlik belirtilerini arttıran sindirim ürünlerinin açığa çıkmasına neden olabiliyor.

Tabii ki herkes bu karbonhidratları tükettiğinde sindirim problemi yaşamıyor; ancak IBS’si olan hastalarda bu karbonhidratlara duyarlılık çok fazla olabiliyor. Bu nedenle fodmap olarak bilinen ve fermente olabilen karbonhidratlardan düşük bir diyet, IBS’nin tedavisi için klinik olarak öneriliyor.

Faydaları Nelerdir?

Düşük fodmap diyeti ile ilgili çoğunlukla IBS’si olan hastalar üzerinde çalışma yapılmış. 2014 yılında Gastroenterology dergisinde yayımlanan çalışmada, IBS hastalarında fodmap diyetinin olumlu sonuçlar verdiği görülüyor. 2012 yılında Molecular Medicine Reports’da yayımlanan bir çalışmada da, probiyotik kullanımı ile düşük fodmap diyetinin IBS belirtilerini azalttığını belirtiliyor. Düşük fodmap diyetinin gaz, şişkinlik, ishal, kabızlık ve mide ağrılarını azaltmak gibi yararları olabilir. Bu diyet, IBS’si olan hastaların çoğunda iyileşme sağlayabildiği gibi diğer sindirim sistemi bozukluklarının da (ülseratif kolitin ve Crohn hastalığı gibi) belirtilerini azaltmaya yardımcı olabiliyor.

Nasıl Uygulanır?

Diyetisyen gözetiminde uygulanması önerilen düşük fodmap diyeti, altı-sekiz hafta süresince uygulanıyor. Daha sonra, yasaklanan yiyecek ve içecekler diyete kademeli olarak ekleniyor.

Fodmap içeriği yüksek olan besinlerden kaynaklanan bir sorun yaşıyorsan, birkaç gün içinde rahatlamayı hissedeceksin. Hangi besinleri sınırlayıp hangilerini serbest tüketebileceğini öğrenmek için yukarıdaki tabloyu inceleyebilirsin. Diyetisyeninden serbest olan gıdaları porsiyon kontrolü yaparak listene eklemesini isteyebilirsin.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Öncelikle fodmap içeren besinlerin “kötü” olmadığını belirtmem gerek. Fodmap içeren çoğu gıda aslında oldukça sağlıklıdır. Çoğumuz için güvenilir enerji kaynaklarıdır ve bağırsaklardaki dost bakterileri desteklemeye yardımcıdır. Sadece fodmap içeren besinleri sindiremeyenlerde bazı belirtilere neden olurlar. Eğer bir şikâyetin yoksa, bu diyeti uygulamana da gerek yok. Kısıtlayıcılığı düşünüldüğünde, fodmap diyetinin uygulanması zor olabilir. Hatta fodmapin düşük miktarda tüketimi lif alımını azaltacağı için; kabızlık şikâyeti olanlarda uygulanması uygun olmayabilir. Bununla ilgili yapılan bazı araştırmalarda, dört hafta boyunca düşük fodmap diyeti uygulanmasının bağırsaklarda yararlı bakteriler olan bifidobakter sayısını azalttığı ve bağırsak florasını olumsuz etkilediği saptanmış. Bu nedenle mutlaka bir uzmana danışarak uygulamalısın.

Sonuç Olarak

Araştırmaların büyük çoğunluğu; düşük fodmap diyetinin IBS hastalarında karın ağrısı, gaz gibi şikâyetlerin önlenmesinde yararlı olabileceğini savunuyor. Ancak uzun vadede bu diyetin etkinliğini saptayabilmek için, pek çok yeni akım diyette de olduğu gibi daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. Bu nedenle bireysel farklılıklar göz önüne alınarak yapılmalı ve diyetisyen gözetiminde uygulanmalı.