Biri İşte, Biri Oynaşta

Kim eşi dışarıda başkalarıyla seks yaparken evde oturup çocuklara bakar? İbikli jakanadan başkası değil. Hem de boynuzlandığını ve baktığı yavruların kendisine ait olmayabileceğini bile bile.

Cornell Üniversitesi davranış ekologlarından Peter Wrege, bazı Jakana türlerinin, hayvanlar alemindeki en sıradışı cinsiyet rollerinden birine sahip olduğunu söylüyor. Kendine güvenen bir dişi, boyutça kendinden küçük, sayıları beşi bulabilen erkeklerden bir harem oluşturuyor. Bir hafta boyunca, tek bir erkeğin yuvasına dört yumurta bırakırken hem onunla, hem de başka erkeklerle çiftleşmeye devam ediyor. “Bir kuluçka için 65 kadar çiftleşme yaşanabiliyor,” diyor Wrege.

Tek eşli kuş türlerinde dahi dişilerin başka yerlerde gizlice çiftleştiğini söylüyor. Ancak Wrege ve meslektaşı Stephen Emlen’in Panama’da uzun yıllardır sürdürdükleri araştırmadaki gözlemlere göre ibikli jakana dişisi, eşini hem alenen, hem de sıkça aldatıyor. Bu durumun yavruların babalık durumlarını nasıl etkilediğini keşfetmek için onlarca kuşun çiftleşme ve yumurtlama alışkanlıklarını izlemiş, kan örnekleri almış ve DNA testleri yapmışlar.

Jacana jacana nilüfer gezgini adıyla da tanınıyor çünkü büyük ayakları sayesinde su yüzeyindeki bu bitkilerin üzerinde yürüyebiliyor. 

Eşleri hafifmeşrep olan jakana erkeklerinin, kendisine ait olmayan yavruları yetiştirme olasılığının yüzde 75 gibi yüksek bir rakama çıkabileceğini belirlemişler. Başka bir deyişle eşinin başkasıyla çiftleştiğini görüyor ama üç ay boyunca kuluçkaya yatıyor ve tamamının kendisine ait olması olanaksız yavrular yetiştiriyor.

Neden böyle yapıyorlar? “Aslında çıkmazdalar,” diyor Wrege. Gözü dışarıda olmayan bir dişi arayacağına tüm yavrulara babalık yaparak zamanı daha iyi kullanıyorlar. Başkalarının yavrularını büyütseler bile, biyolojik olarak kendi yavrularına sahip olma başarısına da ulaşıyorlar.