Balinalar Neden Bu Kadar Büyük?

Deniz memelilerinin bu kadar büyük bedenlere doğru evrim geçirmiş olmasının bir nedeni var –ama bunun nedeni, akla gelen ilk şey değil. 

Kara memelileri oldukça büyük olabiliyor ama bu gezegenin gerçek devlerini görmek için denizlere açılmanız gerekiyor.

Yeni bir araştırmada, biliminsanları bunun nedenlerini açıklamaya çalışıyor. “Deniz memelilerinin yeterince besin almakla yeterince beden ısısı üretmek arasında güzel bir denge bulması gerekiyor,” diyor projeye liderlik eden Stanford Üniversitesi ekoloğu William Gearty.

Önceden, biliminsanları deniz memelilerinin devasa boyutlara ulaşabilmesinin nedeninin, suyun onları yerçekiminin kısıtlamalarının dışında tutması olduğuna inanıyordu. Gearty, bu özgürlüğün hâlâ geçerli bir unsur olabileceğini ama elde ettiği sonuçların, deniz memelilerinin devasa boyutlarına kendilerini genelde soğuk olan okyanus sularında sıcak tutmak için ihtiyacı olduğunu gösterdiğini söylüyor.

“Bu hayvanların büyük olmasının çok belirli bir nedeni var. Büyük olabildikleri için değil, büyük olmaları gerektiği için büyükler,” diyor Gearty.

Ne Kadar Büyük, O Kadar İyi Mi? 

Geary ve meslektaşları, boyutu etkileyen unsurları analiz eden bir dizi bilgisayar modellemelerinden yararlanarak deniz memelilerinin beden boyunu etkileyen iki faktör bulmuşlar.

İlki beden ısısı; yani bu memelilerin, beden ısısını hapsedebilmek için büyük olmaları gerekiyor. Daha büyük memeliler çevrelerindeki suya daha az ısı kaybediyor aynı zamanda. Proceedings of the National Academy of Sciences’ta yayımlanan makaleye göre, bu da onlara daha küçük memelilere karşı büyük bir avantaj veriyor.

Ama daha büyük hayvanlar cüsselerini desteklemek için daha çok gıdaya gereksinim duyuyor; bu da Gearty’nin modellemesindeki ikinci unsuru doğuruyor. Büyük memeliler ısıyı daha iyi hapsediyor olabilirler ama metabolizmalarına enerji sağlayacak yeterli besini bulamadıklarında bütün bunlar nafile.

İngiltere’deki University of Reading’de –bu yeni araştırmada yer almamış– evrim biyoloğu Chris Venditti’ye sorarsanız beden boyutu hayvanlarda araştırılabilecek en önemli özellikler arasında yer alıyor.

“Eğer bir hayvanda tek bir şeyi ölçecekseniz bu beden boyutu olmalı; çünkü bu ufak unsur diğer birçok şeyle ilintili,” diyor Venditti. “Eğer bir hayvanın ne kadar büyük olduğunu biliyorsanız, muhtemelen nasıl hareket ettiği ve metabolizma hızı hakkında da bir şeyler öğreniyorsunuz.”

Yerçekimini Sınamak

Geçtiğimiz beş yılda, biliminsanları zaman içinde bazı memeli ailelerinin daha büyük formlara doğru evrim geçirdiğine işaret eden bulgular ortaya çıkardı. Daha iri hayvanlar çiftleşmek, yemek ve diğer kaynaklar için rakipleriyle mücadele etmekte daha başarılı oluyor; ve de daha geniş bir besin çeşitliliğine erişimleri oluyor.

Yerçekimi kara memelilerinin boyuna ket vuruyor: İri cüsselerini destekleyebilecek kemiklere ve kan damarlarına ihtiyaç duyuyorlar. Ama aynı zamanda hareket kabiliyetlerinden de ödün vermemeleri gerekiyor; ki bu, söz konusu fil gibi birkaç tonluk bir hayvan olunca o kadar kolay bir iş değil.

Gearty deniz memelilerinin boyutlarını etkileyen unsurları araştırmaya ilk başladığında, yalnızca yerçekiminin eksikliğinin bu hayvanların bu kadar büyümesini mümkün kıldığı sonucuyla karşılaşacağını düşünüyormuş.

Ama elde ettiği veriler deniz memelilerinin en küçüğünün kara memelilerinin en küçüğünden bin kat daha büyük olduğunu göstermiş. Maksimum boyut ise yalnızca 25 kat daha büyükmüş; bu da bir şeyin deniz memelilerini büyük olmaya zorladığı sonucunu ortaya çıkarıyormuş.

Venditti, biliminsanlarının, hayvanların beden boyutlarını neyin belirlediğinin gizemini henüz tam olarak çözemediğini söylüyor. Ama bu, yaşamın, her girinti ve çıkıntıyı dolduracak geniş bir boyut ve biçim yelpazesi oluşturarak evrilmesine engel olmuyor.