9 Kasım 2016. Afgan Cumhurbaşkanı Eşref Ghani (sağda), Kabil’deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda Şarbat Gula’ya yeni evinin anahtarını takdim ediyor.
Sahte kimlik bulundurduğu gerekçesiyle Pakistan’da tutuklanan ve 15 gün hapis cezasına çarptırılan Şarbat Gula, geri döndüğü Kabil’de sıcak karşılandı.
Birkaç haftalık hukuki mücadele ve belirsizlikten sonra Şarbat Gula, doğduğu ülke Afganistan’a döndü ve ülkenin cumhurbaşkanı tarafından Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda sıcak bir şekilde karşılandı. Gula, 1985 yılında mültecilerin sembolü olarak National Geographic dergisinin kapağında yer almıştı.
44 yaşındaki Şarbat Gula, geçtiğimiz hafta Kuzeybatı Pakistan’daki Peşaver kentinde çıkarıldığı mahkemede, sahte bir Pakistan kimlik kartı bulundurduğu gerekçesiyle suçlu bulunmuştu. Gula 14 yıla kadar ceza alabilirdi, ancak itirazlar sonucu 15 günlük hapis ve 110.000 rupe’lik (yaklaşık 3350 TL) para cezasına çarptırıldı.
National Geographic’in Haziran 1985 kapağı. [Kapak fotoğrafı: Steve McCurry, National Geographic]
Afgan hükümeti Pakistan’a hoşgörü çağrısında bulunmuş ve Şarbat Gula’nın bakmak zorunda olduğu çocukları olduğunu, ayrıca hepatit C hastası olduğunu belirtmişti. Gula 15 günlük cezasının çoğunu Peşaver’de gözetim altında tedavi gördüğü bir hastanede geçirdi.
Şarbat Gula 1980’lerin ortalarında henüz küçük bir kızken, ailesiyle birlikte savaş nedeniyle Afganistan’dan kaçmıştı. 1984 yılının sonlarına doğru fotoğrafçı Steve McCurry, Pakistan’ın en büyük mülteci kampında yaşayan bir kız çocuğu olarak fotoğraflamıştı kendisini. 1979’daki Sovyet işgalini takiben yaklaşık 3 milyon Afgan komşu Pakistan’a sığınmıştı.
McCurry’nin çarpıcı fotoğrafı Şarbat Gula’yı uluslararası mülteci krizinin yüzü yapmıştı. Deniz yeşili, delici bakışları 1985 yılında National Geographic‘in kapağını süslemişti. Steve McCurry 2002 yılında Gula’yı tekrar bulmuş ve fotoğraflamıştı.
Şarbat Gula son birkaç yıldır Peşaver’de yaşamaktaydı. Bir fırıncı olan eşi Rahmat Gul, birkaç yıl önce hepatitten hayatını kaybetmişti.
Pakistan’daki Afgan Büyükelçisi Omar Zakhiwal, National Geographic’e hükümetinin Şarbat Gula’nın ülkesine döndürülmesi için çalışmalarını sürdürdüğünü söylemişti. Afganistan bir süredir ülke dışındaki mültecileri geri dönmeye çağırıyor, ancak mültecilerden bazıları halen güvenliklerinden endişe ediyor.
Şarbat Gula geçtiğimiz çarşamba günü Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Ghani ile görüştüğünde, söylenene göre Cumhurbaşkanı kendisine hükümetin hediye ettiği evin anahtarlarını takdim etti.
Şarbat Gula, geçtiğimiz aylarda artan kamuoyu baskısı nedeniyle Pakistan ve İran’dan zorla sınır dışı edilen yüz binlerce mültecinin en ünlüsü. Kaynaklara göre Pakistan’daki birçok mülteci yıllardır, teknik olarak yalnızca Pakistan vatandaşlarının sahip olabildiği kimlik kartları kullanıyor. Banka hesabı açabilmek, emlak alabilmek ve diğer birçok işlemi yapabilmek için kimlik kartına ihtiyaç duyuluyor.
Ancak birkaç ay önce Pakistan hükümeti bu uygulamaya bir son vermek amacıyla harekete geçti ve vatandaşı olmayan kişilere kimlik vermekle suçlanan görevlilere karşı cezai soruşturmalar başlatacağını açıkladı.