Plüton ve kocaman uydusu Charon (solda) birbirlerinden oldukça farklı görünüyor. Bu fotoğraf 11 Temmuz’da çekilmişti.
2006 yılında Dünya’yı terk eden New Horizons uzay aracı, yaklaşık 10 yıllık bir uçuştan sonra Plüton’a yaklaştı ve insanlık tarihinde Plüton’la olan en yakın karşılaşma gerçekleşmiş oldu.Bu karşılaşma hakkında merak ettiğiniz 10 soruyu derledik.
1. New Horizons neden Plüton’un yakınlarından geçmekle yetiniyor? Neden yavaşlamıyor veya Plüton’un yörüngesine oturmuyor?
Basit bir şekilde özetlemek gerekirse, Plüton’un çevresinde bir yörüngeye oturacak kadar yavaş bir şekilde yol alacak bir uzay aracını makul bir süre içerisinde oraya göndermek neredeyse mümkün değil. Gezegenin yerçekimi o kadar zayıf ki, yavaş yavaş yaklaşmayan hiçbir uzay aracı çevresinde bir yörüngeye oturamaz. New Horizons‘ın Plüton çevresinde yörüngeye oturması için çok yavaşlaması, bunun için de fren yapmasına yetecek kadar çok yakıt taşıması ve ileriye dönük tüm ivmesini kaybetmesi gerekecekti. Bunun için de New Horizons‘ın ilk başta taşıdığı kadar daha yakıt taşıması zorunlu olacaktı. Tüm bu yakıtı, bir de uzay aracını uzaya fırlatmak neredeyse imkansız.
2. Çok uzaktaki galaksilerin bile muhteşem fotoğraflarını çekebiliyoruz. Neden şu ana kadar Plüton’un hiç doğru düzgün bir fotoğrafını çekemedik?
Çok uzakta olsalar bile o parıldayan galaksiler aslında çok çok büyükler ve parlaklar. Bu yüzden Hubble gibi teleskopların onları görüntülemesi oldukça kolay oluyor. Fakat Plüton o kadar küçük ve o kadar az aydınlanıyor ki, Dünya’mızda yer alan en keskin gözlerin bile görmesi güç. Boyutu Dünya’nın Ay’ının yalnızca üçte ikisi kadar. Cüce gezegen Ceres bile -ki kendisi Dünya’ya Plüton’dan çok daha yakın- Hubble’ın fotoğraflarında küçük, net olmayan bir kabarcık gibi görünüyor.
3. Ters gidebilecek en önemli şey ne olabilir?
Uzay aracının Plüton sistemindeki yolculuğunda bir toz parçacığından geçmesinin korkunç sonuçları olabilir. Uzay aracı o kadar hızlı ilerliyor ki bir nohut tanesi büyüklüğündeki bir parçacığa çarpması bile felaketle sonuçlanabilir. Bu yüzden Dünya’daki ekip geçtiğimiz birkaç haftasını, Plüton sisteminde uzay aracının yoluna çeşitli parçacıklar bırakabilecek herhangi bir şey olup olmadığını kontrol etmekle geçirdi. Şimdilik yol açık görünüyor.
4. Plüton’un fotoğrafları neye benzeyecek?
New Horizons‘tan gelmeye başlayan fotoğraflar daha şimdiden cüce gezegenin çekilmiş en iyi fotoğrafları oldu. Üstelik bu fotoğrafların en günceli 12 Temmuz’da, milyonlarca mil öteden çekilmişti. Bugünkü yakınlaşma Plüton ve uydusu Charon’un çok yakından, detaylı fotoğraflarının çekilmesine olanak sağlayacak. Plüton’un daha küçük uyduları da cabası.
Uzay aracı Plüton üzerinde yer alan ve İstanbul’daki Taksim Meydanı büyüklüğündeki detayları da fotoğraflayabilecek. İş burada da bitmiyor: New Horizons, Plüton’un şu ana kadar hiç görmediğimiz Güney Kutbu’nu da fotoğraflayacak.
5. Plüton fotoğraflarının dünyaya ulaşması ne kadar sürecek?
Plüton’dan yola çıkan bir radyo sinyalinin Dünya’ya ulaşması 4,5 saat sürüyor. Bu nedenle tüm verilerin Dünya’ya aktarılması 16 ayı bulacak. Yani Plüton’daki yeni buluntuların tümünün su yüzüne çıkması 2016’nın sonlarını bulabilir.
6. Plüton hakkında ne öğreneceğiz?
New Horizons uzay aracı, Plüton’a ve büyük uydusu Charon’a detaylı bir bakış atacak. Bilim insanları Plüton’daki arazi yapısıyla yakından ilgileniyor. Gezegende jeolojik faaliyetler var mı? Plüton’un ince, azot atmosferinde neler oluyor? Aynı zamanda Plüton sisteminin nasıl oluştuğuna dair bulgular elde etmeyi de deneyecek.
7. Plüton’u geçtikten sonra New Horizons ne yapacak? Ne kadar süre daha yol alabilecek?
New Horizons uzay aracı Plüton’u geçtikten sonra buzlu, dev bir enkaz alanı özelliğindeki Kuiper Kuşağı’na doğru olan yolculuğuna devam edecek. NASA onayladığı takdirde New Horizons bunu da geride bırakacak ve beş yıl sonra yeni bir buzul dünyayı inceleyecek. New Horizons bu aşamada dünyadan milyarlarca kilometre uzakta olsa da Dünya’ya veri göndermeye devam edecek. En sonunda, NASA’nın Voyager I ve Voyager II uzay araçlarının yaptığı gibi, Güneş Sistemi’nin dışına doğru harekete geçecek.
8. Plüton’a gidecek başka uzay araçları da olacak mı yoksa bu bizim tek şansımız mı?
Şu aşamada Plüton’a gönderilmesi planlanmış bir uzay aracı yok. Fakat bilinmezlerle dolu küçük dünya ve kuzenleri hakkında biraz daha fazla şey öğrenebilsek güzel olurdu.
9. Uzaylılar için bir mesaj taşıyor mu?
Şimdilik hayır. Fakat New Horizons‘ın Kuiper Kuşağı’nı terk etmesine karar verildiği takdirde, One Earth Message (Tek Dünya Mesajı) adlı, uzay aracının veri toplama ve verileri Dünya’ya gönderme işi bitince ona bir mesaj yüklemeyi öngören bir proje söz konusu. Bu, Voyager I ve Voyager II uzay araçlarında yer alan ve Dünya’dan görüntüler ve sesler taşıyan Voyager Golden Record’un güncellenmiş bir versiyonu olacak.
Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni Jüpiter ve uydusu İo, New Horizons’ın 2007’de çektiği bu fotoğrafta yan yana görülüyor. [Fotoğraf: NASA/JHUAPL/SRI]
10. New Horizons uzay aracı, Plüton’a doğru yol alırken geçirdiği 9 yıl boyunca ne yaptı?
Aslında New Horizons zamanının çoğunu uyuyarak geçirdi. Fakat arada bir uyanıp sistem testlerinden geçti. Tabii bir de 2007 yılında, Jüpiter yakınlarından geçerken dev gezegene bir göz atsın diye uyandırıldı. New Horizons‘ın bu fırsatı kaçıracak hali yoktu… New Horizons 2014 yılında bir kez daha, bu kez Neptün’ün yörüngesinden geçerken uyandı. Amacı buz mavisi devin bir fotoğrafını çekmekti fakat Neptün bu sırada o kadar uzaklardaydı ki fotoğraflarda uzak, soluk bir leke gibi çıktı.