Namibya’nın Dorob Ulusal Parkı’nda bir yosun martısı, yeni doğmuş bir Kap kürklü fok yavrusunun yanı başında dolanıyor.
Yeni bir araştırmaya göre Namibya’daki martılar, hayvanlar aleminde daha önce hiç görülmemiş bir avlanma stratejisi keşfetti: Martılar yavru fokların gözlerini çıkarıyor.
Namibya’nın deniz kıyısındaki Dorob Ulusal Parkı’nda geçtiğimiz 15 yıl boyunca gözlem yapan bilim insanları, yaklaşık 500 yosun martısı (Larus dominicanus) saldırısında kuşların, yeni doğmuş Kap kürklü fok yavrularının (Arctocephalus pusillus pusillus) gözlerini çıkarmaya çalıştığını gözlemledi.
Kör fok yavruları diğer foklardan yardım alamıyor ve böylece kuşların saldırılarına çok daha açık hale geliyor. Bunu fark eden martılar da fok yavrularının önce gözlerini çıkarmanın avlanırken işlerini epey kolaylaştırdığını öğrenmiş.
Namibya’daki araştırmaya başkanlık eden ve Kanada, Ottawa’daki Carleton Üniversitesi’nde araştırmacı olan Austin Gallagher, “Martıların bu davranışı bizler için vahşet içerse de bilim açısından oldukça yeni bir buluş,” diyor.
“Bu davranışı gözlemlemek oldukça rahatsız edici; fok yavruları tamamen panik oluyor ve çığlıklar atıyor,” diyor araştırması 14 Ağustos’ta African Journal of Marine Science‘ta yayımlanan Gallagher.
Vahşet Dolu Bir Ölüm
Kap kürklü fok yavrularının hayatı doğdukları andan beri zor.
“Öncelikle yeni doğan yavrular yüzemiyor ve annelerinin sütüne tamamen bağımlılar,” diyor Hollanda Deniz Araştırmaları Kraliyet Enstitüsü’nde çalışan fakat araştırmada görev almayan Michelle Jewell.
Bu sütü sağlamak kolay değil; Anne fokların yavrularını kıyıda bırakıp avlanmak için denize gitmesi gerekiyor. Bu da başıboş yavruların kıyıda tek başına kalıp aslan ve sırtlan gibi yırtıcılar için kolay birer av olması anlamına geliyor. Üstelik şimdi bir de martılar var.
Araştırma, martıların fok yavrularına yaptığı saldırıların kabaca yüzde ellisinde yavruların gözlerini çıkardığını söylüyor.
“Kör bir fok kaçamıyor, annesini bulamıyor ve diğer martıların da hedefi oluyor,” diyor Gallagher.
Gözlemlenen avların çoğunda, martılardan biri bir kez fok yavrusunun gözlerini çıkarınca diğer martılar da ava dahil olmuş ve yavru fokun karın ve genital bölgeleri gibi saldırıya açık bölgelerini yemeye başlamış.
“Ölmek için epey vahşi bir yol,” diyor Gallagher. “Ama martılar açısından baktığınızda stratejik olarak oldukça başarılı bir saldırı.”
Kolay Hedef
Peki martılar yavru fokların gözlerini çıkarmaya neden şimdi başladı?
Gallagher bunun nedeninin büyük olasılıkla Kap kürklü foku nüfusundaki artış olduğunu söylüyor. Yani işin özünde kuşların, artan bir gıda kaynağından faydalanması var.
Kış aylarında 20.000 ila 80.000 kadar yüzgeçayaklı çiftleşmek ve yavrularını büyütmek için Namibya kıyılarına akın ediyor. 1998’de ise bu kıyıların ziyaretçileri birkaç yüz foktan ibaretti. Araştırma fokların doğal bir nüfus patlaması sürecinden geçtiğini söylüyor.
Ayrıca martılar çabuk öğrenen hayvanlar.
“Bir martı bir kez fok gözlerinin kolay ve hızlı bir yemek olduğunu keşfedince diğer martılar bu olayı önce gözlemliyor, sonra da yeni beslenme davranışını hemen öğreniyor,” diyor Jewell.
“Üstelik gözler, akışkanlar ve protein açısından zengin, yumuşak bir besin,” diye de ekliyor Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi’nden uzman veteriner Craig Harms.
Harms martıların yol açtığı vahşetlere ilk elden tanık olmuş bir isim.
“Martılar kıyıya vurmuş yunusların çenelerindeki yağları didikleyip yemeye özellikle bayılıyor,” diyor. “Ölü ya da diri.”
Bu göz çıkarma huyu yeni olsa da Harms, martıların nefes almak için yüzeye çıkan güney gerçek balinası yavrularının sırtlarındaki yağı didikleyip yediğini gösteren bir araştırmayı hatırlatıyor.
“Aslında çok şaşırtıcı değil,” diyor, “illa kendisini savunamayan taze bir yemek kaynağı buluyor martılar.”