İngiltere, Cornwall’daki Newquay kentinde genç bir martı gagasında plastik çöp taşıyor.
Deniz kuşlarının yüzde 90’ında plastik çöpe rastlanıyor. Plastik üretiminin tüm dünyada artmasıyla birlikte oran da giderek yükseliyor.
Okyanuslara o kadar çok plastik çöp karışıyor ki deniz kuşlarının yüzde 90’ı artık plastik yiyor. 2050’ye kadar da tümü plastik tüketir hale gelecek. Birkaç hafta önce yayımlanan yeni bir araştırmanın sonuçları, tüm dünyada plastiğin deniz kuşlarının günlük hayatında ne kadar yaygınlaştığını ilk kez ortaya koyuyor.
Araştırmanın lideri Avustralya’daki Commonwealth Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Kurumu’ndan Chris Wilcox, “Şoke edici bir sonuç,” şeklinde konuşuyor. “Midesinde plastik bulunan türlerin ve türler içindeki bireylerin sayısı her yıl yüzde bir-iki oranında artıyor.”
Bilim insanları deniz kuşlarının sindirim sistemindeki plastik durumunu yıllardır takip ediyor. 1960’da midesinde plastik bulunan kuş oranı yüzde 5’ten daha azken, 1980’e gelindiğinde yüzde 80’e yükselmişti.
Wilcox en rahatsız edici bulgunun, plastik üretimindeki artış oranıyla kuşların sindirim sistemine girmesindeki artış oranı arasındaki ilişki olduğunu söylüyor.
“Küresel plastik üretimi her 11 yılda bir ikiye katlanıyor,” diyor Wilcox “Yani bundan sonraki 11 yıl içinde, plastiğin bulunduğu zamandan bu yana üretilen miktarda plastik üreteceğiz. Deniz kuşlarının sistemine giren plastik de bununla aynı doğrultuda ilerliyor.”
Wilcox ve ekibi, Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayımlanan rapor kapsamında 1962’de yapılan araştırmaları incelemişler. Ardından bu verileri 186 deniz kuşu türünün yayılımını ve denizdeki atıkların küresel dağılımını gösteren haritalarla eşleştirerek hangi türlerin en fazla plastik tükettiğini ortaya koyan bir model yaratmışlar.
Wilcox, kuşlar arasındaki en yüksek miktarda plastik yoğunlaşmasının güney Avustralya, Güney Afrika ve Güney Amerika’daki nüfuslarda görüldüğünü söylüyor. Buralardaki sahil şeritleri, güney Pasifik, güney Atlantik ve Hint Okyanusu’nda okyanus atıklarının toplandığı alanlara en yakın yerler.
“Akıntı döngüsünün ve deniz kuşu dağılımının en kıyısında olan yerler en büyük risk altında,” diyor Wilcox.
Albatros gibi büyük kuşlar çok miktarda plastik yiyor. Ancak bu durum, büyük kuşların orantısal olarak daha fazla plastik yediği anlamına gelmiyor. Kuzey Pasifik’te Alaska civarında yaşayan papağan gagalı alkların plastik yemeye en eğilimli kuş olduğunu söylüyor Wilcox.
Albatrosun plastik yemeye açık olmasının nedeni gagasını suyun yüzeyine sürterek balık avlaması ve bu arada yüzeydeki plastikleri de istemeden toplaması. Sahil açıklarındaki adalarda yaşayan ve büyük alanlarda avlanan fırtınakuşu ile yelkovanların midelerinde de çok miktarda plastik oluyor.
Kuşların midesinde bulunan plastik maddeler arasında torbalar, şişe kapakları, giysilerden çıkan sentetik elyaf, güneş ve dalgalarla parçalanmış pirinç tanesi büyüklüğünde parçalar bulunuyor.
Plastiğin deniz kuşu nüfuslarının sağlığı üzerindeki etkisi tam olarak ölçülmüş değil. “Ancak gözlem amaçlı toplanan veriler endişelenmeye yetiyor,” diyor Wilcox.
Keskin kenarlı plastikler, kuşların iç organlarını delerek ölüme neden oluyor. Bazı deniz kuşları o kadar çok plastik yiyor ki bağırsaklarında başka yiyecekler için çok az yer kalıyor; bu da kilolarını etkileyerek sağlık durumlarını tehdit ediyor. Örneğin Denise Hardesty adlı bilimci tarafından incelenen bir kuşun midesinde 200 parça plastik ortaya çıkmış.
“Bağırsaklara plastik eklemeye devam ederseniz sonuçta istemediğiniz şeyler olur,” diyor Wilcox. “Eğilimler artışın süreceğini ortaya koyuyor.”
Son dönemde yapılan bir araştırma, 1950 ila 2010 yılları arasında deniz kuşu nüfusunda yüzde 67 azalış olduğunu ortaya koyuyor.
“Deniz kuşları yok oluyor,” diyor Wilcox. “Hemen olmayabilir ama düşüşe geçmiş durumdalar. Plastik, karşı karşıya bulundukları tehditlerden sadece bir tanesi.”