İngiliz haritacı Frederick Rose’un 1900’de hazırladığı bu ikonik harita, Rusya’yı bir ahtapot olarak gösteriyor.
Savaş zamanlarında kamuoyuna etki etmeye çalışan haritalar güzel, korkunç, komik ve bilgilendirici olabiliyor.
Haritaların bazen gizli amaçları oluyor ve kim tarafından hazırlandıysa onun emelleriyle şekilleniyor. Ama birazdan göreceğiniz haritalar bunlardan değil.
Bu haritalar vermek istedikleri mesajları hiç gizlemeden, gayet açık bir şekilde veriyor. Bu savaş propagandalarının amaçları düşmanın kötü niyetleri konusunda kamuoyunu bilgilendirmek veya savaşın kazanılabileceğini ve bütün bu fedakarlıklara değdiğini göstermek.
Yukarıdaki harita buna mükemmel bir örnek. 1900’de hazırlanan bu harita Rusya’yı, kolları Polonya, Finlandiya ve Çin’i boğan ve diğer kolları da Osmanlı İmparatorluğu’na, Afganistan’a ve İran’a uzanmış olarak bir ahtapot olarak resmetmiş. Haritayı hazırlayan İngiliz kartograf Frederick Rose, insan şekilli haritalar konusunda döneminin belki de en önde gelen ismiydi. Bu haritanın en önemli karakteri ahtapot olsa da diğer ülkeler birer insan şeklinde resmedilmiş –bu yöntemin adı da buradan geliyor.
Rose’un saldırganlığı betimlemek için kullandığı ve ilk kez 1877’de hazırladığı bir haritada resmettiği ikonik ahtapot figürü daha sonraları, aralarında Fransız, Japon ve Nazi kartografların da bulunduğu birçok propaganda ünitesi tarafından bolca kullanıldı. Fransızlar tarafından hazırlanan (ve aşağıdaki galeride görebileceğiniz) bir haritada bu kez Winston Churchill bir ahtapot gibi resmedilmiş örneğin.
The Map House
Jean Fort’un 1941 yılında hazırladığı bu harita, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ile İngiltere Başbakanı Winston Churchill’i, halat çekme oyunu oynar gibi Afrika’yı çekiştirirken gösteriyor. Harita, işgal altındaki Fransa’da yürütülen Alman propagandalarının bir parçasıydı.
The Map House
Jean Fort’un 1941 yılında hazırladığı bu harita, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ile İngiltere Başbakanı Winston Churchill’i, halat çekme oyunu oynar gibi Afrika’yı çekiştirirken gösteriyor. Harita, işgal altındaki Fransa’da yürütülen Alman propagandalarının bir parçasıydı.
The Map House
İngiltere’de hazırlanan bu harita Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen önceki siyasi ve askeri durumu gösteriyor.
The Map House
“Müsterih olun, kollar sırayla kesiliyor,” diyor Winston Churchill’i öfkeli bir ahtapot olarak gösteren 1941 tarihli bu Fransız haritası. Harita olasılıkla Fransa’da, Alman propaganda birimi tarafından hazırlanmış.
The Map House
1915 tarihli bu Alman propaganda haritası, sık sık İngiltere’yi resmetmekte kullanılan hayali karakter John Bull’u, bir Fransız askerini yiyen bir örümcek olarak gösteriyor. Birinci Dünya Savaşı’nın temel nedeninin İngiltere’nin imparatorluk emelleri olduğu fikrini pekiştirmek için hazırlanmış.
The Map House
1915 tarihli bu Alman haritasında yer alan Almanya ve Avusturya–Macaristan dışındaki çoğu ülke birer hayvan olarak gösterilmiş. Bu iki ülke ise insan şeklinde. Haritanın başlığı “Hayvan Terbiyecileri Almanya ve Avusturya–Macaristan”.
The Map House
1914 tarihli nadir bir Rus haritası, Alman İmparatoru II. Wilhelm’i bir kâbustan uyanıp kendisine saldıran Rus askerleriyle karşı karşıya kaldığı bir durumda resmetmiş.
The Map House
İngiliz haritacı Frederick Rose’un 1900’de hazırladığı bu ikonik harita, Rusya’yı bir ahtapot olarak gösteriyor.
The Map House
Propaganda haritaları dünya liderlerini sıklıkla örümcek olarak resmediyor.
The Map House
Bolşevik karşıtı, 1944 tarihli, kimin tarafından hazırlandığı bilinmeyen, ender bulunan bir Bulgar haritası. Sovyet işgalinden sonra böyle bir haritayı hazırlamak, hatta bulundurmak ölümle cezalandırılıyor olabilirdi.
The Map House
İngiltere’de 1939’da hazırlanan bu harita Nazilerle dalga geçerken Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin Berlin üzerindeki ilk hava saldırısını kutluyor.
The Map House
1914 tarihli bir Fransız kartpostalı “Barbarlar dışarı!!!” diyor. Özgürlüğü temsil eden kadın Fransa, İngiltere, Belçika ve Rusya bayraklarını taşıyor ve Avrupa haritasının altındaki Almanya ve Avusturya–Macaristan imparatorlarını eziyor.
Bu haritalar aralarında her iki dünya savaşının, Boer Savaşı’nın ve Rus İçsavaşı’nın da yer aldığı birkaç savaşı kapsıyor. Ender parçalardan biri de aşağıda görebileceğiniz, Bulgaristan’da hazırlanmış olan Bolşevik karşıtı harita. “Avrupa Bolşevizm’e boyun eğerse bunlar gerçek olacak” başlıklı harita, kıtanın dört bir yanında dehşet verici eylemlerde bulunan Sovyet askerlerini gösteriyor.
Bolşevik karşıtı, 1944 tarihli, kimin tarafından hazırlandığı bilinmeyen, ender bulunan bir Bulgar haritası. Sovyet işgalinden sonra böyle bir haritayı hazırlamak, hatta bulundurmak ölümle cezalandırılıyor olabilirdi. [Harita: The Map House]
“Bu harita, Sovyet ordusu Bulgaristan sınırına dayanmışken çizilip basılmış ve dağıtılmış olmalı,” diyor koleksiyoner ve yazar Philip Curtis 25 Eylül’de Monocle’a verdiği bir radyo röportajında. “Sovyet Kızıl Ordusu kapınıza dayandığında evinizde bulundurmak istemeyeceğiniz bir harita bu. Böyle bir şeye sahip olmak kuşkusuz ölümle cezalandırılıyor olmalı. Bu haritalar yok edilmiş olmalı –bu nasıl kurtulmuş, bilemiyoruz.”
Koleksiyondaki en çarpıcı parçalar, genelde farklı ülkeler ve liderleri için hayvan tasvirlerine başvuruyor: İngiltere’nin sömürge faaliyetleri aslanla gösterilmiş, Osmanlı İmparatorluğu uyuşuk bir fil, İtalya da uyuklayan bir köpek olarak resmedilmiş; İsviçre de tarafsızlık kabuğunun içine saklanan bir kaplumbağa olmuş. Ahtapotun yanı sıra örümcekler de saldırganlığın simgesi olarak kullanılmış. Afrika’da Fransızcanın yaygın olduğu eski Fransız sömürgelerinde kullanılan bir İngiliz propaganda haritasında Nazi Almanya’sı, Hitler’in yüzüne sahip olan ve sırtında gamalı haç bulunan uzun bacaklı siyah bir örümcek şeklinde resmedilmiş. Haritada “Une a une, on lui brisera les pattes” (Tek tek her bacağını kıracağız”) yazıyor.
Propaganda haritaları dünya liderlerini sıklıkla örümcek olarak resmediyor. [Harita: The Map House]