Çift Başlı Köpekbalıklarının Sırrı

Biliminsanları, her geçen gün mutasyona uğramış bu balıklarla daha fazlasıyla karşılaşıyor. Bu tür genetik anomalilerin nedeni aşırı avlanma olabilir. 

Çift başlı köpekbalıkları filmlerden fırlamış gibi duruyor olabilir; ancak bu canlılar gerçekten de var. Üstelik biliminsanlarının söylediğine göre dünyanın dört bir yanında –ve çok daha sık– görülüyorlar.

Birkaç yıl önce ABD’nin Florida eyaleti açıklarında, rahminde çift başlı bir fetüs taşıyan bir boğa köpekbalığı balıkçıların ağına takıldı. 2008 yılında bir başka balıkçı Hint Okyanusu’nda çift başlı mavi köpekbalığı embriyosu buldu.

2011 tarihli bir çalışma Kaliforniya Körfezi’nde ve Kuzeybatı Meksika’da yakalanan mavi köpekbalıkları arasında keşfedilen yapışık ikizleri anlatıyor. Çalışmanın lideri Meksika Ulusal Teknik Okulu’ndan Felipe Galván-Magaña, kayda geçen çift başlı embriyoların çoğunun mavi köpekbalıklarına ait olduğunu söylüyor; bu durumun ardında yatan nedenin bu türün çok fazla sayıda –aynı anda 50 bebeğe kadar çıkabiliyor bu sayı–bebek taşıması olduğu görüşünde.

Journal of Fish Biology‘de yayımlanan yeni bir araştırma İspanyol araştırmacıların bir çift başlı Atlantik testerekuyruklu kedibalığı embriyosu bulduğunu söylüyor. İnsan sağlığı araştırmaları için laboratuvarda köpekbalığı yetiştiren ekip şeffaf bir köpekbalığı yumurtasının içindeki sıradışı embriyoyu fark ediyor.

Bu çift başlı buzağı, kendi türünde genetik mutasyonla en uzun süre hayatta kalan hayvan.1 Kasım 2016 –Kayıtlara göre bu çift başlı buzağı nadir görülen bu genetik bozuklukla kendi türü içerisinde en uzun süre hayatta kalmayı başaran hayvan. Lucky dünyaya geleli 42 günden daha uzun bir süre oldu ve daha şimdiden beklenenden uzun yaşadı. Fiziksel ve nörolojik anomalilerin neden olduğu rahatsızlıklara sahip çok az hayvan erginliğe erişebiliyor. Lucky’nin sahipleri hayvanın şimdilik iyi olduğunu söylüyor.

Kedibalığı embriyosu öyle sıradan bir çift başlı vakası değil –yumurta bırakan köpekbalığı türleri arasında bu durum bir ilk.

Araştırmacılar çift başlı embriyoyu incelemek üzere yumurtayı açıyor; çalışmanın lideri Valentín Sans-Coma deforme olmuş bu hayvanın yaşayıp yaşayamacağını bilmenin imkansız olduğunu söylüyor. Yumurta bırakan köpekbalıkları arasında bulunan ilk yapışık ikiz örneği bu olduğu için, bu tür yavruların insanlar tarafından bulunacak kadar uzun yaşamadığı çıkarımını yapmak mümkün.

Mutasyonun Nedenleri

Çift başlı köpekbalıkları çok ender görüldüğü için, mutasyonların ardındaki nedeni bulmak zor.

Sans-Coma ve meslektaşları çift başlı kedibalığı vakasındaki en makul nedenin bir genetik bozukluk olabileceğini söylüyor çünkü embriyolar 800 bireyin yaşadığı bir laboratuvarda ortaya çıkmış ve bilindiği kadarıyla yumurtalar hiçbir enfeksiyona, kimyasal maddeye veya radyasyona maruz kalmamış.

Ancak yabanıl köpekbalıklarındaki şekil bozukluklarının ardında pek çok neden yatıyor olabilir; viral enfeksiyonlar, metabolizma rahatsızlıkları, kirlilik veya akrabaların çiftleşmesine ve dolayısıyla genetik anomalilere neden olan aşırı avlanma kaynaklı daralan gen havuzu, bu olası nedenlerden birkaçı.

Çift başlı mavi köpekbalıklarına diğer türlere oranla daha sık rastlanıyor çünkü bu türün dişileri daha çok yumurta bırakıyor, dolayısıyla da anomali olasılığı yükseliyor.

Yakın tarihli bir diğer araştırma için Nicolas Ehemann iki örneği incelemiş: Venezuela’daki Margarita Adası açıklarında bir balıkçı tarafından bulunan bir küçükgözlü köpekbalığı ve bir mavi köpekbalığı. Ehemann’ın araştırma raporuna göre hayatta kalmaları mümkün olmayan bu hayvanlar Karayip Denizi’nde bulunan ilk çift başlı köpekbalıkları.

Suç Aşırı Avlanmada mı? 

Meksika’daki Ulusal Teknik Okulu’nda yüksek lisans öğrencisi olan Ehemann, eğer çift başlı fetüsler doğada daha sık görülmesinde, gen havuzunun daralmasına neden olabilen aşırı avlanmanın büyük bir rol oynadığına inanıyor.

Çoğu çift başlı köpekbalığı ölü doğuyor.

2011 tarihli araştırmayı kaleme alan Galván-Magaña, çift başlı köpekbalıklarının sayısının arttığını düşünmüyor; Galván-Magaña’ya göre bu tür vakaların yayımlandığı bilim dergileri çoğalmış.

Galván-Magaña başka tuhaf köpekbalıkları da görmüş; bunların arasında Meksika açıklarında yakalanan ve kafasının ön kısmında, normal bir gözden farksız bir şekilde çalışan tek göze sahip bir köpekbalığı da yer alıyor. Koyu renkli fetüsün tek gözü, insanlar da dahil olmak üzere pek çok hayvan türünde görülen kalıtsal bir hastalık olan siklopinin en ayırt edici özelliği.

Ehemann köpekbalıklarındaki şekil bozukluklarını araştırmanın, bu tür örneklere nadiren rastlandığı için çok zor olduğunu da ekliyor sözlerine.

“Tüm bunları araştırmayı çok isterdim ama bu hiç de kolay bir iş değil; ağını denize atıp da hemen bir çift başlı köpekbalığı yakalayamazsın,” diyor. “Tamamen şansa bağlı bir durum.”