Diyabet hakkında konuşalım mı?
Şeker hastalığının günümüzde önemli sağlık sorunlarından biri olduğu yadsınamaz bir gerçek. Hatta verilerle konuşmak gerekirse, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her 11 kişiden 1’i şeker hastası ve şeker hastalığı nedeniyle her yıl 1.5 milyon kişi hayatını kaybediyor. Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalışması II (TURDEP-II) çalışmasının sonuçları da ülkemizdeki şeker hastalığına sahip bireylerin sıklığının dünyada şeker hastalığı görülme sıklığının da üzerinde olduğunu ortaya koyuyor. Centers for Disease Control and Prevention’ın verilerine göre de, ABD’de 30 milyon kişi diyabet hastası ve yüzde 25’i bu hastalığa muzdarip olduğunun farkında bile değil. Anlayacağın durum ülkemizde de, dünya çapında da daha kötüye gidiyor.
İleri yaşta ortaya çıkan ve Tip 2 Diyabet olarak da adlandırılan şeker hastalığı birçok nedene bağlı olarak gelişebiliyor. Genetik yatkınlık, tütün kullanımı, dengeli beslenmemek, yetersiz beslenme ve fiziksel aktivite, artmış vücut ağırlığı, şişmanlık ve stres en önemli etmenler arasında yer alıyor. Genetik yatkınlık dışında şeker hastalığı riskini arttıran etmenlerin temel olarak beslenme ve yaşam tarzıyla ilişkili olduğu görülüyor.
Peki senin dikkat etmen gereken noktalar hangileri?
– Kahvaltı dahil tüm öğünlerde dengeli bir tabak ile farklı besin gruplarından tüketmeye özen göstermelisin. Dengeli beslenme tabağını dörde bölecek olursak; 1. bölümü et, balık, tavuk, yumurta, 2. bölümü süt ve süt ürünleri, 3. bölümü tam tahıllar, ekmek, pirinç, bulgur veya makarna, 4. bölümü sebze ve meyveler oluşturmalıdır.
– Fiziksel aktiviteni arttırmalı ve düzenli egzersiz yapmayı yaşam tarzı haline getirmelisin. Tempolu yürüyüş, kas sistemlerini güçlendirmek için yoga, zihnini ve bedenini rahatlamak için ise tai chi yapabilirsin. Kolesterol seviyelerini korumak ve şekeri tetikleyen stresi kontrol altına almak için yüzmek de sana iyi gelecektir.
– Günlük yaşamda yapabileceğin pek çok şey var. Örneğin, arabanı gideceğin yerden biraz daha uzağa park ederek yürü. Asansör yerine merdiven kullanmaya özen göster.
– Kan şekerinin hızla yükselmesini sağlayan basit karbonhidratlar yerine, kompleks karbonhidratlara şans vermelisin. Yani daha sağlıklı olması açısından tam tahıllı ya da ekşi maya ekmek, kepekli makarna, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı tercih edebilirsin.
– Ailende kalp damar hastalıkları, yüksek kan kolesterolü veya yüksek tansiyon öyküsü var ise yağı azaltılmış süt ve süt ürünlerini de tercih edebilirsin.
– Yaşın, cinsiyetin, boyun, vücut ağırlığın ve fiziksel aktivite düzeyine göre günlük enerji ihtiyacını öğrenebilir, böylelikle toplam besin tüketimini, enerji ihtiyacın ve harcamana uygun hale getirebilirsin.
– Yoksa sen de yemeye daha başlamadan tuz atanlardan mısın? Tuz tüketimine dikkat etmeli ve şekerli yiyeceklerin tüketim miktar ve sıklığını dengelemelisin.
– Elektrolit kaybı yaşamamak için su ve sıvı tüketimine özen göstermeli, günde en az 6-8 bardak su içmelisin.
– Karbonhidrat ağırlıklı beslendiğinde, yanında çiğ kuruyemiş veya yoğurt tüketmelisin. Üzerine 1 çay kaşığı tarçın ilave etmeyi unutma.
– Lifli beslen. Lifli besinlerin sindirim süresi diğer besinlere göre daha uzun sürdüğü için açlık hissini bastırıyor. Haliyle bu da kan şekeri seviyesini dengelemede önemli bir katkı sağlıyor.
Bu belirtiler sende varsa dikkat!
– İdrara çıkma isteğinde artış olması. Zira vücudun böbrekler yoluyla glikozdan kurtulmaya çalışıyor.
– Çok susaman. Böbrekler kandaki glikozu süzdükçe, daha çok su içme isteğin uyanır.
– Pamukçuk veya genital kaşıntı. İdrarında glikoz olması, bakterilerin gelişmesi için kolay bir ortam yaratır.
– Yaralarının daha geç iyileşmesi.
– Yorgunluk hissi. Çünkü glikoz enerji için kullanılmak adına hücrelere giremiyor.
– Bulanık görmeye mi başladın? Glikoz, mercek içinde birikerek merceğin içindeki sıvının bulanıklaşmasına neden olabilir.
– Yorgunluk hissi. Glikoz enerji için kullanılmak adına hücrelere giremez.
– Açıklanamayan kilo kaybı. Vücudun hala bir enerji kaynağına ihtiyacı var, bu yüzden yağ depolarını yıkmaya başlıyor.